Tabu nedir? Tabular ve tuhaf adetler nelerdir, tabuların özellikleri, arınma törenleri, Dünyadan değişik tabular hakkında bilgi.
Tabu
Tabu; Etnolojide, çiğnenmesi, doğaüstü bir cezaya yol açan büyüsel-dinsel yasaklamadır.
KUTSALLIĞIN OLUMSUZ BİR TÜRÜ
Etnologlar, “yasaklama” anlamına gelen polinezya dili kökenli tabu sözcüğünü büyüsel , dinsel ve törensel yasaklamaların (bunları benimseyen topluluk ne olursa olsun) hepsini belirten genel bir terim olarak kullandılar.
Durkheim, belli bir lehçenin yerel bir terimi olan tabunun anlamını bu biçimde genişletmenin yanlışlığını haklı olarak belirtmişti. Aslında, yasaklama birçok dinde önemli bir yer tutar. Tabu sözcüğü yerine yasaklanmış ya da yasaklamanın kullanılması daha doğru olurdu. Ayrıca tabu, yasaklamayı belirttiği gibi yasaklanan şeyi de belirtmektedir. Tabu, kutsallığın olumsuz bir biçimini dile getiren dinsel bir gerçekliktir. Tabuda üç öğe bulunur: Belli bir kişinin ya da şeyin kirli ya da kutsal nitelik taşıdığına inanılması; yasaklama ve bu kişiyi ya da şeyi kullanmanın ya da ona dokunmanın yasaklanması; böyle bir yasağın çiğnenmesinin, suçlunun hemen cezalandırılmasına yol açacağına (sözgelimi, vücudunun şişeceğine ve öleceğine, başına bir kaza geleceğine, ürününü yitireceğine ya da ana-babasının öleceğine) inanılması.
YAKIN AKRABAYLA CİNSEL İLİŞKİNİN YASAKLANMASI
Polinezya’da tabu, sıradan olanı dile getiren noa’nın karşıtıdır. Tabu genellikle, düzenin ve doğal ya da toplumsal kuralların dışında yer alan şeyi belirtir. Tabu olarak görülen şeylerin en önde gelenleri arasında, garip şeyleri saymak gerekir. Alışagelmişin dışındaki her şey tabudur. İkiz meyveler, ikiz çocuklar, albinolar tabu sayılır. Kamçatka’da ikizlerin doğumu, bir felaket habercisi olarak kabul edilir; bu olayın gerçekleştiği evden herkes kaçar.
İnsanın kendisini kaybetmesine yol açan delilik ve öfke, kirli şeyler ya da büyücülüğün belirtileri olarak kabul edilir.
Bir bireyin ya da ailenin ilişkilerinin oluşturduğu alanda yer alan şey, ötekiler için bir tabudur. Üstünde mülkiyet belirten bir işaret bulunan bir ağaç ya da tarla yasaklanmıştır; bunlara dokunanın vücudu şişer ya da yaşamı sona erer. Tabu, kurulu düzeni koruyan bir mekanizmadır.
Önemli bir toplumsal kuralın çiğnenmesi demek olan yakın akraba ile cinsel ilişkiler de aynı sonuçları verir. Bunu yapan kişi toplumsal grup için tehlikelidir, çünkü kirlilik, bulaşıcıdır. Bu kişiyi, uzaklaştırarak ya da öldürerek tasfiye etmek zorunludur. Toplumsal grup tehlikeli bir durumla karşılaştığında, tabular pekiştirüir ve yenileri ortaya konur. Kirli olan her şeyden kaçınmak gerekir. Nitekim birçok bölgede, savaş ya da avlanma gibi önemli bir girişimden önce, her tür cinsel ilişki yasaklanır ve oruç tutulur. Grubun tümü bilinmeyen bir tehlikeyle karşı karşıya kaldığında, etkinlikler bir yana bırakılır. Bantular, savaş sırasında, tarlalarda çalışmazlar, köyde herkes susar ve hareketsiz kalır.
Marcel Mauss şöyle diyor: “Tabular her şeyden önce, durum ve koşullara bağlıdır. Bir Hristiyan büyük perhiz sırasında oruç tutuyorsa, bunun nedeni, Paskalya günlerinde et yemektir… Perhizde oruç tutmak ve geri kalan zamanda oruç tutmamak, yerel buyruk söz konusudur burada.”
ARINMA TÖRENLERİ
Yaşam sırasında önemli bazı evreler olduğuna inanılır. Doğum, evlenme, ölüm, bunun örnekleridir. Bu durumlarda, yeni bir çerçeve içine girmek için alışılagelmiş kurallar bir yana bırakılır. İki evre arasında, insanın kirli olduğuna inanılır. Toplumsal durum değiştirdiği her seferinde, bireyin bazı törenlerden geçmesinin kökeni buradadır.
Tabulara rağmen kişi, kirlenmekten korunamazsa, arınma törenlerine başvurur. Bu durumda, su, kan, duman, gürültü, vb. kullanılır. Birçok kabilede görülen, herkesin önünde itirafta bulunma da aynı amaca yöneliktir. Söz olarak kendini dile getirmenin, kirliliği uzaklaştırdığına inanılır. Kirliliği şeytanlar temsil ediyorsa, bunların, topraklardan çıkarılmasına çalışılır. Borneo’daki Dusunlar, köylerini arındırmak amacıyla, her yıl, kötü ruhları kovmak için büyük gürültüler yaparak sokaklarda dolaşırlar ve kurbanlar sunarlar.
Etnolojinin açıkladığı çeşitli tabu sistemleri, her kültürde, gerçekliği düzenleyen sınıflandırmalar öbeğinin bir bölümünü oluşturur. Ayrıca yasak, belli birtakım kural çiğnemeleri belirler ve böylece grubu yöneten yasaları korur. Tabunun iki işlevi, sınıflandırıcılık ve koruyuculuk olarak ortaya çıkmaktadır.
