Tanzimat fermanı nedir? Tanzimat fermanının özellikleri ile Tanzimat Fermanının maddeleri ile ilgili olarak bilgilerin yer aldığı sayfamız.
1839’da Tanzimat Fermanı’nın ilanından 1876’da I. Meşrutiyetin ilanına kadar geçen süreye Tanzimat Dönemi denir.
Abdülmecid‘in padişahlığı döneminde 1839’da Tanzimat Fermanı ve 1856’da Islahat Fermanı yayınlanmıştır.
Tanzimat dönemi ıslahatları Avrupa kültürünün etkisiyle gerçekleştirilmiştir.
Tanzimat Fermanı, dönemin Dışişleri Bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanarak Gülhane Parkı’nda ilan edildiği için, Gülhane Hatt-ı Hümayunu olarak da isimlendirilmiştir.
Bu fermanın hazırlanmasının amaçları şunlardır:
- Avrupa ülkelerindeki yönetim anlayışını ve vatandaşlık haklarını Osmanlı ülkesinde uygulamak
- Osmanlı Devleti’nin iç ve dış sorunlarda Avrupalı devletlerin desteğini sağlamak istemesi
- Avrupalı Devletlerin azınlık haklarını kullanarak Osmanlı içişlerine karışmalarını önlenmek istenmesi
3 Kasım 1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı’nın bazı maddeleri şunlardır.
*** Din, dil ırk ve mezhep farkı gözetmeksizin herkesin can ve mal güvenliği devletin güvencesi altındadır.
Bu madde ile toplumsal alanda batı tarzı eşitlik anlayışı yerleştirilmek istenmiştir.
*** Vergiler herkesin gelirine göre düzenli bir şekilde toplanacaktır.
Böylece vergilerin toplanmasındaki eşitsizlik ve haksızlıklar ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır.
*** Askerlik işleri düzene konulacak, askere alma ve terhis işlemleri sağlam esaslara bağlanacaktır.
Bu madde gereğince Tanzimat Dönemi’nde askerlik vatan görevi haline getirilmiştir. Askerlik süresi beş yıl olarak belirlenmiştir.
*** Rüşvet ve adam kayırma önlenecektir.
Böylece memurluklara, hak eden kişilerin getirilmesi amaçlanmıştır.
*** Müsadere kaldırılacak, herkes malının ve mülkünün gerçek sahibi olacak, miras bırakabilecek.
Böylece özel mülkiyet anlayışının yaygınlaşmasına ortam hazırlanmıştır.
*** Mahkemeler herkese açık olacak ve hiç kimse haksız yere cezalandırılmayacaktır.
Hukuk devleti ve kanun üstünlüğü anlayışı benimsenmiştir.
Tanzimat Fermanı’nın yayınlanması ile;
*** Osmanlı Devleti’nde anayasalaşma süreci başlamıştır.
*** Kanun gücünün, Padişahın yetkilerinin de üzerinde olduğu kabul edilmiştir. Böylece hukukun üstünlüğü ilkesi benimsenmiştir.
*** Daha sonra yapılan düzenlemelerle azınlıkların da asker olabilmeleri sağlanmıştır.
*** Avrupa tarzı hukuk kuralları Osmanlı ülkesinde uygulanmaya başlamıştır.
*** Mısır isyanı’nda ve Boğazlar sorununda Avrupalı devletlerin desteği kazanılmıştır.
