Türkiye NATO’ya hangi tarihte, nasıl ve neden üye olmuştur? Türkiye’nin NATO’ya katılma süreci hakkında bilgi.
Türkiye’nin NATO’ya Üye Olması
(18 Şubat 1952)
SSCB’nin savaş sonrasında Doğu Anadolu ve Boğazlara yerleşme isteğini açıklaması ile Türkiye egemenlik ve toprak bütünlüğüne yönelen tehditlere karşı en iyi yolun, Amerika ile ittifak yapmak olduğununa karar verdi.
1947 Truman Doktrini ile Amerika, Türkiye’yi yalnız bırakmayacağını gösterdi. Ama Türkiye’nin fiili garantiye ihtiyacı vardı.
Amerika’nın kolektif ittifak sistemine uygun olarak NATO’yu kurması üzerine birliğe katılmak için Türkiye 1950’de ilk başvurusunu yaptı. Bu başvuruya İngiltere, Norveç, Danimarka, Hollanda, Belçika ve SSCB itiraz etti. Norveç, Danimarka, Hollanda, Belçika Türkiye’nin birliğe katılması hâlinde, Sovyetlerin savaş ilan etmesinden korktukları için itiraz ediyorlardı, ingiltere ise Süveyş Kanalı’ndan çekilmemek için kurmaya çalıştığı Orta Doğu Savunma Sistemi’ne katılması şartı ile NATO’ya üyeliğini destekliyordu.
***İngiltere 1951 ‘de Amerika, Fransa ve Türkiye ile Orta Doğu Müttefik Komutanlığı kurulması konusunda Mısır’a teklifte bulundu. Bu önerinin İngiltere’nin Süveyş’ten çekilmemek için bulduğu mazeret olduğunu düşünen Mısır teklifi reddetti.
Türkiye’nin NATO’ya üye olmasını önlemek için Sovyet Rusya baskı uyguladı. Türkiye, NATO’ya girme nedeninin Sovyetlerin, Türkiye’ye yönelttiği tehditler olduğunu belirtmekten kaçınmadı. Bunun üzerine SSCB, Türkiye’den toprak talebinde bulunmaktan ve Boğazların ortak savunması hakkındaki görüşlerinden vazgeçtiklerini ilan etse de Türkiye bu açıklamaya güven duymadı.
Türkiye 25 Haziran 1950’de patlak veren Kore Savaşı’nda Birleşmiş Milletler emrine bir tugaylık bir kuvvet göndermekle NATO’ya üyeliğinin yolunu da açtı. 1951’de toplanan NATO Bakanlar Konseyi, Türkiye ile Yunanistan’ı NATO’ya davet etti. Konsey Londra’da imzaladığı protokolle Türkiye ve Yunanistan’ın NATO’ya katılmasını kabul etti. TBMM 19 Şubat 1952’de, Türkiye’nin NATO’ya katılmasını onayladı.
Türkiye bu birliğe katılmakla yalnız Amerika’nın değil on üç ülkenin ittifakı ile toprak bütünlüğünü güvence altına aldı.
