Türkiye’nin yer altı suları ve kaynakları nelerdir? Kaynak çeşitleri, kaynakların oluşumları, Üretim, tüketim ve dağıtıma su kaynaklarının etkisi nasıldır?
TÜRKİYE’DE YER ALTI SULARI VE KAYNAKLAR
Yağışlarda yeryüzüne düşen yağmur ve eriyen kar, buz sularının bir bölümü yeraltına sızarak çeşitli derinliklerde geçirimsiz katmanlar üzerinde birikir, bu sulara taban suyu veya yer altı suyu denir. Ülkemiz yer altı suyu bakımından oldukça zengindir. Özellikle zeminin geçirimli olduğu ovalar ve karstik alanlar yeraltı suyu bakımından daha zengindir. Yer altı suyu yüzey sularının yetersiz olduğu kurak ve yarıkurak yörelerimizde önemlidir. Buralarda yüzeyde açılan kuyular vasıtasıyla yeryüzüne çıkarılarak içme suyu ve sulamada kullanılır. Yer altı sularının yeryüzüne çıktığı noktalara kaynak denir. Oluşumuna göre başlıca kaynak çeşitleri şunlardır;
Yamaç Kaynağı
Yer altı suyunun akarsu vadisi boyunca yeryüzüne çıktığı kaynaklardır. Bu sular soğuk ve mineral yönden fakirdir.
Artezyen Kaynağı:
Geçirimsiz kıvrımlı tabakalar arasında basınç altında bulunan suların açılan kuyu vasıtasıyla yeryüzüne çıkarıldığı kaynaklardır. Bu kaynakların suları soğuk ve mineral yönden zengin değildir. Bu sular pek çok ovadan içme ve sulama suyu olarak kullanılır.
Karstik kaynaklar:
Karstik alanlarda, kalkerin çatlak ve yarıklarından sızan sular erimeyle oluşan çatlak ve mağaralarda birikerek yeryüzüne çıkar. Bu kaynakların suları soğuk ve kireçlidir. Ülkemizde kalkerli (karstik) arazinin bulunmasından dolayı özellikle Akdeniz bölgesinde bulunur.
Fay Kaynağı:
Yer altı sularının bir kırık (fay) hattı boyunca yeryüzüne çıktığı kaynaklardır. Bu sular fay boyunca yerin derinliklerinden geldiği için sıcak ve geçtikleri kaya tabakalarından çeşitli mineralleri eriterek bünyelerine aldıkları için mineral yönden çok zengindir. Bu nedenle bu sulara kaplıca, ılıca, içmece, veya maden suyu gibi isimler verilir. Ülkemizde kırıklı yapının yaygın olmasından dolayı bu tür kaynaklara her bölgemizde sıkça rastlanır. En yaygın olduğu bölge Ege’dir. Bu kaynaklardan jeotermal enerji ve Termal turizm amaçlı yararlanılır.
Su Kaynaklarının Üretim Tüketim ve Dağıtıma Etkisi
Kaynak: pixabay.com
Su Kaynakları ülke kalkınmasında önemli bir etkendir. Bu yüzden su potansiyeli yüksek olan ülkeler avantajlıdır. Su kaynaklarından;
- • İçme ve kullanma suyu elde etmede,
- • Ulaştırmada,
- • Elektrik enerjisi üretmede,
- • Sanayi tesislerinin ihtiyacı olan suyun temin edilmesinde,
- • Turizm ve doğal güzelliklerin değerlendirilmesinde,
- • Ayrıca sıcak su kaynaklarından, konutların ve işyerlerin ısıtılmasında faydalanılabilir.
Özellikle sanayi tesislerinin yerinin seçilmesinde suyun önemi büyüktür. Kâğıt, demir-çelik, termik santraller, nükleer santrallerin yapılması ve işlemesi için büyük suya ihtiyaç vardır. Ayrıca su gücü sanayi için gerekli enerjinin sağlanması açısından önemlidir. Yine gerek deniz yolları, gerekse akarsu, göl ve barajlar ve kanallar aracılığı ile bir yol ağı oluşturması dağıtım faaliyetlerini kolaylaştırmıştır.
