Dili oluşturan unsurlar, elementler, birimler nelerdir? KPSS dil gelişimi konusu, dilin unsurları açıklaması, tanımları.
DİLİ OLUŞTURAN ELEMENTLER (UNSURLAR YA DA BİRİMLER)
Dilin özelliklerini anlamak için, dilin bileşenleri hakkında bazı bilgilere sahip olmak gereklidir. Dilin bileşenleri, ses ya da fonem (phoneme), sıra ya da biçimbirim (morpheme), sözdizimi ya da sentaks (Syntax), anlam (semantik) ve kullanım (pragmatik) dır. Bunlar hakkında özet bilgi aşağıda verilmiştir.
Ses (Fonem)
Ses, dildeki en küçük birimdir. Dilin özelliğine göre fonem sayısı değişir, bazı dillerde 20 bazılarında 60 ses vardır. Bir dildeki harf sayısı ile ses sayısı aynı olmak zorunda değildir. Örneğin; İngiliz alfabesinde 26 harf ama 44 tane ses vardır. (İngilizcede “ç” harfi yoktur ama “ç” sesi vardır “Ch” harfleri ç olarak okunur gibi).
Çocuk doğduğundan itibaren ses çıkarabilen bir varlıktır. Zamanla ihtiyaçlarını gidermemiz için çeşitli sesleri daha bilinçli olarak çıkaran bebek, sonraki aylarda çevresinden duyduğu sesleri taklit etmeye başlar. Özellikle annesinin ya da kendine bakan kişinin sesine benzer sesler çıkarmaya çalışır. Bebeğin yaptığı ses taklitleri zaman içinde gelişerek dilin kazanılmasına yardımcı olur. Bu açıdan bakıldığında ses dilin ilk elementidir.
Sıra veya Biçimbirim (Morfem)
Morfem, dildeki en küçük anlamlı birimdir. Ses taklitlerinden sonra bebek takriben ikinci ve üçüncü aylardan başlayarak çıkardığı sesleri sıraya koyar ve çevresindekilerin anlayabileceği ilk kelimeleri söylemeye çalışır. Bunlar genellikle aynı hecelerin tekrarından oluşan; ma-ma, de-de, ba-ba, an-ne v.b. gibi kelimelerdir. Bu kelimelerin anlamı veya karşılığı bebek tarafından bilinmemektedir. Daha sonraki aylarda bebekler isimler başta olmak üzere yeni kelimeleri bilinçli bir şekilde kullanmaya başlarlar.
Anlam (Semantik)
Anlam ile; kelimelerin anlamlarını bilmek ve bunları uygun cümleler kurarak kullanmak kastedilmektedir. *-Yukarıda da söz ettiğimiz gibi bebekler kelimelerin bir kısmını kullanamasalar da anlamlarını bilirler. Belli bir zamandan sonra anlamlarını bildikleri bu kelimeleri kullanmaya da başlarlar.
Söz Dizimi (Sentaks)
Kelimelerin diziliş sırasıdır. Konuşurken kullanılan kelimelerin belli bir sıra ile söylenmesi gereklidir. Kelimelerin sırası değiştiğinde verilmek istenen mesajın anlaşılması zor olabilir. Örneğin; “Ahmet elmayı yedi.” deriz, “Yedi Ahmet elmayı.” demeyiz.
Kullanım (Pragmatik)
Kullanım, çeşitli sosyal çevrelerde iletişim kurmak için dilin günlük kullanımının nasıl olduğu ile ilgilidir. Çocukların aile üyeleri ile konuşurken kullanılacak sözcükler ve ses tonu ile, yabancı birisi ile konuşurken kullanılacak kelimeler arasındaki farkları öğrenmesi, kullanım bilgisine sahip olmaya başladıklarını gösterir. 60 yaşındaki birine ne zaman “olgun” ne zaman “yaşlı” denileceğini, 30 yaşındaki bir kadına ne zaman “abla” ne zaman “teyze” ya da “hanımefendi” deneceğini öğrenmek kullanım bilgisi içindedir.
