Model nedir, model ne demektir? Model teriminin tanımı ve canlı cansız, uçak, gemi v.s. modelleri ile ilgili olarak genel bilgiler.
Resim, heykel yapılırken, baka baka çalışılan şeye «model» denir. Ressamlar, heykelciler modele bakarak eserlerini gerçeğe daha uygun bir şekilde meydana getirirler. Bu bakımdan, modellerin çeşitleri vardır:
Canlı Model (çıplak model). — Atölyeler de, akademilerde, ressamların, heykelcilerin kendisine bakarak resimlerini yaptıkları erkek ya da kadınlardır. Bunlar, atölyenin iyi ışık alan bir yerinde, «model masası» denilen yüksekçe bir sekinin üstüne çıkarlar, kendilerine söylenen duruşu alırlar. Model ya tamamiyle çıplak, ya da, giyinik durur. Atölyelerde ve akademilerde, insan vücudunun anatomi bakımından yapısı önemli olduğu için, çoğu zaman çıplak modelle çalışılır. Giyinik modeller ise, hemen daima portre rassamlarının modelleridir. 1883’te işe başlamış olan Akademi’de, çıplak model o da, erkek olmak, kısa pantolon giymek şartı ile ancak 1908’de görülmüştür.
Cansız Model. — Ağaçtan yapılmış mankenlerdir. Bunları büyük kompozisyonlar yapan ressamlar, heykelciler kullanırlar. Cansız model (manken )ler insan vücudunun oynak yerlerinden hareketlerini, duruşlarını belirtmeye yarar.
«Natürmort» resimlerinde kullanılan meyve, sebze vs. gibi modeller de «cansız model» sayılır.
Gemi, Uçak Modelleri
Gemiler, uçaklar yapılırken, ilk önce bunların küçük çapta örnekleri hazırlanır. Bunlara da «model gemi», «model uçak» denir.
Model Gemi. — Gemi yapımında, gemiye ait tasarıların (projelerin) hazırlanabilmesi, bunlar gerçekleşince ne gibi sonuçlar vereceğinin bilinmesi gerekir. Bunun için, tasarlanan geminin ağaçtan bir modeli yapılır, «deney havuzu»na çekilir. Burada, geminin denizde karşılaşabileceği bütün şartlar sağlanır, bunlara model geminin göstereceği tepkiler ölçülür. Buna göre model üzerinde düzeltmeler yapılır, geminin son şeklinde karar kılınır.
Ayrıca, geminin bu düzeltilmiş şekline uygun pervane seçilmesine esas olacak değerler belli olur. Böylece, geminin bütün hidrodinamik meseleleri havuzda, model gemi üzerinde halledilir.
Model Uçak, — Uçak yapılırken, tasarlanan biçimin denenmesi için, daha önce, aynı geometrik boyutların bu oran dahilinde küçültülmesi ile bir model uçak hazırlanır. Bu model uçak, yapılması tasarlanan uçağın karşılaşabileceği önemlî dış şartlar altında denenir. Göstereceği tepkiler ölçülür, gerekli düzeltmeler yapılır, böylece uçağın son şekli tes-bit edilir.
Model uçakların denendiği yerlere «hava tüneli» denir. Burada, uçağın havada karşılaşabileceği şartlar yapma olarak sağlanır. Bu arada, hava akımlarına göre uçağın kanadları, kanadların durumları, gövdenin aerodinamik özellikleri ölçülür, değerlendirilir. Bu işler için modern elektronik aletler yapılmıştır.
Model uçaklar havacılığa meraklı gençler için çok zevkli bir uğraşım alanı yaratmıştır. Avrupa’da, Amerika’da bu konuda birçok klüpler bulunur. Bu klüplerde, üyeler, türlü çeşit uçak modellerini kendileri yaparlar, buniarı havada uçurarak hoş vakit geçirirler.
Bu gibi oyuncak model uçakların en basitleri uçurtma gibi, çıtadan, kâğıttan yapılır. Bununla birlikte, alümniyum, teneke gibi hafif madenlerden yapılan model uçaklar da vardır. Son yıllarda plâstik maddelerin gelişmesi de oyuncak model uçaklara daha geniş imkanlar sağlamıştır.
