Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı nedir? Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramının dayandığı temel düşünceler hakkında bilgi.
ERİKSON’UN PSİKOSOSYAL GELİŞİM KURAMI
insan gelişimini dönemler halinde inceleyen kuramlardan biri de, psikososyal gelişimi konu edinen ve Erik Erikson tarafından geliştirilen kuramdır. Erikson’un gelişim dönemleri aslında Freud‘un düşüncelerine dayanmaktadır. Ancak insan gelişiminde toplumun ve kültürün rolünü ön plana çıkarması açısından Freud’dan ayrılır.
Ayrıca psikoanalitik yaklaşımdan farklı olduğu hususlardan biri de, çocukluk dönemlerinin yanı sıra ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerine de yer vermiş olmasıdır. Bu bağlamda Erikson, Freud’un kuramını ergenlikten sonra yaşlılığa kadar genişleterek sekiz psiko-sosyal gelişim dönemi tanımlamıştır. Erikson da Freud gibi gelişimde kritik dönemler olduğuna inanmaktadır.
Erikson’a göre, insanın yaşamında belli başlı sekiz kritik dönem vardır. Her dönemde de atlatılması gereken bir kriz, bir çatışma bulunmaktadır. İnsanların sağlıklı bir kişilik kazanmalarında bu krizlerin ya da çatışmaların başarılı olarak atlatılması önem taşımaktadır. Bir evredeki krizin başarılı olarak atlatılması, kendinden sonraki evre için sağlıklı temeller oluşturur. Eğer bir dönemdeki kriz tam olarak çözümlenemezse Freud’un kuramında olduğu gibi birey, o döneme takılıp kalmaz. Ancak yaşamının daha sonraki dönemlerinde de bu kriz devam eder, çözümleinceye kadar problem yaratır.
Örneğin; Bebeklik çağı krizi olan güvensizlik, ergenlik çağı krizi olan kimlik karmaşası birçok yetişkin de gözlenebilmektedir.
Erikson’un Psikososyal Gelişim Dönemleri
Erikson’un kuramının dayandığı temel düşünceler şunlardır:
> Kişiliğin oluşmasında biyolojik faktörlerin yanında sosyali toplumsal) çevrede etkilidir.
> Gelişim dönemler halinde olur, her dönemde atlatılması gereken bir kriz, bir çatışma bulunur.
> Genel olarak insanların temel ihtiyaçları aynıdır. Benlik ya da egonun gelişimini temel ihtiyaçların karşılanmasıyla mümkündür.
* Psikososyal gelişim kuramındaki gelişim dönemleri Erikson’un ‘Epigenetik İlke’ temeline dayanır.
Epigenetik ilke, bireyin önceden belirlenmiş biyolojik temele dayalı olarak, gelişim dönemlerinde ortaya çıkan gelişim özelliklerinin, birbirini takip etmesidir. Bu anlamda kişilik gelişim dönemlerinde ortaya çıkan özellikler, tıpkı doğum öncesi dönemde beden organlarının belli sıra dâhilinde birbirini izleyerek oluşmasına benzer.
> Farklı dönemler bireyin güdülenmesinde farklılıklar oluşturur.
> Erikson’a göre gelişim yaşam boyunca devam eder.
Erikson’un psikososyal gelişim kuramı geniş çevrelerce kabul görmesine karşın, bazı eleştiriler de almıştır; öne sürdüğü görüşler genellikle deneysel araştırmalara dayanmayan kişisel ve öznel yorumlardır. Bu kuram ile ilgili olarak yapılan bir diğer eleştiride çocukların bir dönemden diğerine nasıl geçtiklerinin yeterince açıklanmadığı konusundadır.
