Afrika kıtasının jeolojik özellikleri ve oluşum aşamaları hakkında genel bilgilerin kısaca verildiği sayfamız.
Güney ve kuzeyde yer alan genç dağlar dışında, Afrika‘nın büyük bölümünü tek bir jeolojik yapı, yaşlı Afrika Kalkanı oluşturur. Kıta, mezozoik zaman sonunda birbirlerinden ayrılmaya başlayan, Güney Amerika, Hindistan, Avustralya, Antarktika ve güneydeki büyük kara Gondwana ile birlikte paleozoik dönemde oluştu. Jura döneminde başlayan kırılmalar, tortullaşmalar, aşınma ve sertleşmeler, 4 milyar yıllık bir zaman içerisinde Afrika’nın jeolojik yapısını belirledi.
Jeologlar, Afrika’nın çok eski zamanlardaki Pangaea süper kıtasının merkezi olduğunu kabul ederler. Afrika’nın büyük bir bölümü kuzeyde ve batıda alçak, güneyde ve doğudaysa yüksek bir dizi havzanın yer aldığı prekambriyum döneminde başkalaşım kayaları ve tortul kayalardan oluşmuş bir yaylayla kaplıdır. Yaylanın dik yüzü kıyıya kapalıdır, böylece kıyı şeridi dar bir bölge biçiminde sürüp gider. Bu dik yüz, çeşitli çağlayanlar, alçak ırmak yataklarıyla kesilir ve kıtanın iç kesimlerine ulaşım ancak bu su yollarının kullanımıyla gerçekleşir.
Güneydeki ovaların ortalama yüksekliği kuzeydekilerden fazla olduğundan Sahra’daki gibi tabanları deniz düzeyinin altında kalan ova ve düzlükler göze çarpar. Bunların en önemlilerinden biri, deniz düzeyinden 155 metre aşağıda olan Assai Gölü’dür. Kuramsal olarak Arap Yarımadası’nın da, Afrika Yaylasından ayrılmış bir parçası olduğu kabul edilir. Bu yaylanın birçok yerinde bulunan tarih öncesi fosilleri, bilinen en eski yaşam biçimidir. Fosillerin bulunduğu dağlık bölgelerin jeolojik yaşamlarının, 2.5-3.2 milyar yıl olduğu belirlenmiştir.
Kuzeybatıdaki Atlas Dağları, Avrupa Alp Dağ Sistemi’nin bir uzantısıdır. Doğu Afrika’yı kıtanın öteki bölümünden Büyük Rift Vadisi (Kırığı) ayırır. Genelde Afrika kırık sistemi, üst tabakayla yer kabuğunun birlikte hareket ettiği, dünya fay sisteminin bir bölümüdür. Doğu Afrika Düzlüğü, kıtanın kalan bölümüne göre daha kuzeydoğuya doğru ilerlemektedir. Bu hareket, kıtaların yer değiştirme sürecine bağlıdır. Genelde Afrika, jeolojik açıdan, uzun süreli aşınmaların sonunda düzleşen ve yaşlı dağlardan oluşmuş bir yayladır.
