Boya endüstrisnde kullanılan anilin ile ilgili genel bilgiler ve temel özelliklerin yer aldığı yazımız
Boya yapımında kullanılan, organik kimya endüstrisinin en önemli maddelerinden biridir. İlk defa 1826 yılında «indigo» denen bitkisel boya maddesinin kuru kuruya damıtılmasından elde edilmiş, daha sonraları taş-kömürünün katranında da bulunmuştur. Anilin renksiz, kendine mahsus kokusu olan bir sıvıdır. Havada durdukça reçineleşir, rengi yavaş yavaş koyulaşır.
Şiddetli bir zehirdir. Birçok önemli maddelerin, özellikle boya maddelerinin hazırlanmasında ilksel madde işini görür. Asitlerle billur tuzlar meydana getirir. Suda gayet az erir, organik eritkenlerle anilini daha çok miktarda eritmek mümkündür.
Özgül ağırlığı:1,038
Donma noktası: —8°
Kaynama noktası: 183®
Anilin boyarmaddeleri — Anilinden elde edilen suni organik boyar maddelerdir. Anilin boyar maddesi ilk defa 1856 yılında İngiliz kimyageri Sir William Henry Perkin tarafından anilini kromik asitle işleyerek elde edilmiştir.
İlk zamanlarda yapılan birçok suni organik boyar maddelerin elde edilişinde anilin veya anilin türevleri ara ürünü olduğundan, bütün suni organik boyar maddelere genel olarak «anilin boyar maddeleri» denmişse de bugün teknik bakımdan en önemli boyar maddeler daha çok naftalin ve antrakinon gibi temel maddelerden türerler.
Başlıca anilin boyar maddeleri şunlardır:
Anilin mavisi: Kimyasal bileşimi trifenilrosanilindir. Bu maddeden elde edilen alkali mavisi daha çok yün boyacılığında kullanılır.
Anilin siyahı: İlk defa 1834 te Runge tarafından elde edilmiştir. Anilinin oksitlenmesinden meydana, gelir. Pamuk boyacılığında doğrudan doğruya iplik üzerine uygulanmak suretiyle kullanılır.
Anilizm — Anilin veya anilinli boyalardan zehirlenmeye «anilizm» denir. Bu gibi zehirlenmelerde dudaklar, burun ve kulak morarıp yüz soluklaşır. Yürüyüş sarhoş yürüyüşüne benzer, idrar ederken şiddetli sancılar duyulur. Zehirlenme anilin buharlarının solunum organlarına girmesi, yahut deriden emilmesi şeklinde meydana gelir. Hastanın komaya girdiği de olur. Hastayı açık havaya çıkarmak, oksijen koklatıp suni solunum yaptırmak, kafein vs. gibi uyarıcı ilaçlar vermek iyi gelebilir ancak yine de uzman bir doktora başvurmak şarttır. Bu yüzden anilin fabrikalarında çalışan işçilerde sık sık sidik torbası kanserine rastlanır.
