Solak kime denir? Solaklık normal midir, bebeklerde solaklık ne zaman belli olur ve nasıl anlaşılır? Solaklık hakkında bilgi.
Bebeklerde Solaklık Nasıl Anlaşılır?
Yaklaşık oniki çocuktan biri solaktır; ama bunun nedeni bilinmemektedir. Bilinen tek şey, solak olan çocukların bu eğilimini değiştirmeye çalışmamak gerektiğidir.
Çocuğunuz solak mı? Öyleyse bazı dehalarla ortak bir şeyi paylaşıyor. Leonardo da Vinci, Charlie Chaplin, Lewis Carroll, Paul McCartney, sanıldığına göre de Jeanne d’Arc, pek çok ünlü solaktan birkaçıdır ve solaklığın bir sakatlık ya da özürlülük olmasa bile, bir sorun sayıldığı dönemler, günümüzde iyice geride kalmıştır.
Geçmiş dönemlerde solak çocuklar, okullarda sağ elle yazmaya ve çizmeye zorlanmış, ama çocuk ruhbiliminin gelişmesiyle, solak çocuklarla ilgili araştırmaların çoğalmasıyla, bunun ne kadar yanlış bir şey olduğu, artık açıkça anlaşılmıştır.
Bu tür bir baskı altında kalan solak çocuklarda, sonunda kekemelik, davranış bozuklukları, ruhsal bunalım gibi sorunların ortaya çıkacağı, aşağı yukarı kesin bir biçimde ortaya konmuştur. El kullanma becerisi, beyindeki konuşma merkeziyle aynı yerden denetlenmekte, çocuğu sağ elini kullanmaya zorlayarak sorunu karmaşıklaştırmanın ruhsal sıkıntılara yol açması, bundan kaynaklanmaktadır.
Okullarda solak çocukların sol elleriyle yazıp çizmelerine izin verilmeyen katı kuralların uygulandığı ülkelerde, çocuklarda kekemeliğin öbür ülkelere oranla çok daha yüksek olduğunu, araştırmalar ortaya koymuştur.
KİME SOLAK DENİR?
Solaklık sanıldığından çok daha fazla rastlanan bir durumdur: Uzmanlar, insanların yaklaşık % 8’inin, -yani dünyada yaklaşık dört yüz milyon kişinin- solak olduğunu ileri sürmektedirler. Yapılan araştırmalara göre de, solaklığa erkeklerde kadınlardan daha sık rastlanmaktadır.
Uzmanların birçoğu, solaklığın doğuştan, kalıtımsal bir özellik olduğunu düşünmektedirler. Buna karşılık bir bölümü de, kalıtımsal gibi görünmesinin, yani solak anne ya da babaların solak çocukları olmasının, en azından bir ölçüde, çocuğun anne ya da babasının davranışını taklit etmesinden kaynaklandığını öne sürmektedirler Bu görüşe göre, hem eşiniz, hem de siz solaksanız, çocuğunuzun da solak olması olasılığı çok yüksek, yalnızca biriniz solaksa, daha azdır; ama bütün bu görüşler henüz tam olarak kanıtlanmamıştır ve birer varsayım olmaktan öteye gitmemektedir.
KESİN OLMAYAN BİR MİRAS
Aslında, solak çocukların çoğunun anne-babalarının, sağ ellerini kullandıkları görülmektedir. Ama biraz araştırılınca, genellikle iki aileden birinde, önceki kuşaklar arasında bir solağın bulunduğu anlaşılmaktadır.
Tek yumurta ikizlerinin solak olma olasılıkları, tek tek doğan bebeklerden ya da farklı yumurta ikizlerinden daha yüksektir. Kısaca, solaklığın kalıtımla ilişkisi sorunu, uzmanlar arasında henüz tartışma konusudur. Bazı uzmanlar, solaklara kuşaklar boyunca birçok ülkede, bu özelliklerini değiştirmeleri için baskı uygulanmamış olsa, günümüzde dünyada solakların sayısının çok daha yüksek olacağını ileri sürmektedirler.
ANLAŞILMASI
Aslında, solaklık konusunda uzmanların ilgisini çekmeyi sürdüren pek çok yanıtlanamamış soru vardır. Sözgelimi gerek sanat, gerek bilim dehaları arasında, “sıradan” insanlara oranla solaklık neden daha yaygındır. Pekiyi neden suçlular arasında, zor bir doğumla dünyaya gelmiş çocuklar arasında da daha fazladır? Araştırmalar sürmekteyse de, kesin yanıtlara ulaşılabilmesi için daha çok zaman geçmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Çocuğunuzun, kullanmak için hangi elini seçmeye yöneldiğini çok erken anlamanın bazı yolları vardır. Bebeklerin çoğu, önce “kullanmaya eğilimli oldukları ellerini” uzatırlar; ama birçok bebekte, bu konuda herhangi bir eğilim görülmez: Bazen bir, bazen de öbür ellerini uzatırlar. Bununla birlikte, çocuğunuz iki yaşına bastığında, sol elini mi, yoksa sağ elini mi kullanacağını anlamaya başlayabilirsiniz.
Bir bardağı almak için, fasulye gibi küçük taneleri tutmak için, yapı oyuncaklarının taşlarını ve yap-boz oyunlarının parçalarını yerleştirmek için hangi elini kullandığına dikkat edin. Bu arada, birçok işte hem sağ, hem de sol elini aynı beceriyle kullanması olasılığı bulunabileceğini unutmayın.
Eylem Planınız Belirleyin!
EYLEM PLANI
Çocuğunuzda aşağıdaki becerileri deneyerek, hangi eğiliminin ağır bastığını gözlemleyin:
• El eğilimi için: Bir daire ya da bir dörtgen gibi kolay bir şekil çizip, kopya etmesini söyleyin. Ayakkabıların tozunu aldığınız ya da cilaladığınız sırada, kâğıt keserken, bir oyuncağı kurarken, bir zarfı posta kutusuna atarken size yardım etmesini isteyin.
•Göz eğilimi için: Bir kartonu yuvarlayıp dürbün yaparak, nasıl bakılacağını gösterin: sonra “dürbün”ü hangi gözüne götürdüğüne dikkat edin.
•Kulak eğilimi için: Bir kol saati ya da bir masa saatini yüzünün karşısında tam ortada tutarak, “tiktak”larını dinlemesini söyleyin. Hangi elini kullanma eğilimi ağır basıyorsa, saate, ters kulağını çevirecektir.
•Ayak eğilimi için: Ona bir top yuvarlayarak, tekme atmasını söyleyin. Sağ elini kullanma eğilimli çocuğunuzun sol gözünü, sol kulağını ya da sol ayağını kullandığını (sol elini kullanma eğilimli çocuğunuzun da tersini) göreceksiniz.
Solaklıkları iyice yerleşmiş kişilerde, her iki eli çeşitli işlerde kullanma becerisi, bu konuda bilinçli bir çalışma yapmamış olmalarına karşın, ömür boyu sürebilir. Klasik bir örnek, raketi gerek sol, gerek sağ eliyle aynı ustalıkla kullanıp, bir elinden öbür eline geçirerek birçok gereksiz koşuşturmadan kurtulan tenisçidir.
Çocuğunuz üç ya da dört yaşına gelince, sağ elini mi, yoksa sol elini mi kullandığı açık olarak ortaya çıkar ve sonra da büyük olasılıkla ömür boyu böyle sürüp gider.
Bazı araştırmalar, sol ellerini kullanan çocukların, geç konuştuklarını, aralarında başka öğrenme ve davranış sıkıntılarına daha çok rastlandığını göstermiştir; ama solaklık ile bu sıkıntılar arasında gerçekten bir ilişki bulunup bulunmadığı, henüz tam olarak aydınlatılamamıştır.
Söz konusu kesin sonuçlu olmayan araştırmalar bir yana, çocuğunuzun sol elini kullanıyor görünmesi nedeniyle konuşmada ya da okulda sorunlarla karşılaşacağını düşünmeniz yanlış olur. Solak çocukların çoğu, okulda ve daha sonraki yaşamlarında, uzun süreli hiçbir güçlükle karşılaşmazlar.
OKULDAKİ DURUM
Gene de çocuğunuzun solak olması, okula başladığında bazı küçük sıkıntılarla karşılaşmasına yol açabilir. Bir kalemi rahatça tutması öbür çocuklara oranla daha uzun sürebileceğinden, yazmayı öğrenmesi de biraz daha uzun zaman alabilir. Bu yüzden, çocuğunuz solaksa, okula başladığında bunu öğretmenine söylemeyi unutmamanız çok iyi olur.
SOLDAN SAĞA
Çocuğunuzu, elinin yazdıklarını görmesini engellemesinden kurtarmak için, kâğıdı ya da defteri sağ tarafa (sağ elini kullananlar için sol tarafa) yatık tutarak yazmaya alıştırmaya çalışın.
Kalemi “çekmek”ten çok “itme’nin hafif güçlüğünden kaçma olanağı yoktur. Bunun nedeni dillerin çoğunda yazının soldan sağa yazılmasıdır.
Çocuğunuzun yazdığı sırada ne yazdığını görebildiğinden emin olmak için, kalemi, u-cundan en az 3, hattâ 4 cm uzaktan tutmaya alıştırmaya çalışın. Bu tutuş, aynı zamanda, tükenmez kalem lekesi dolu sayfaları da önleyecektir.
KALEMİN KULLANILMASI
Çocuğunuz yazarken ya da resim çizerken kalemi çok sıkı kavrıyorsa, ona ara sıra, kalemi o kadar sıkmaması gerektiğini anımsatın. Böylece, kalemi çekmekten çok itmek, başlangıçta yeterince güç bir iş olduğundan, üstüne fazladan bir gerginlik ya da iş yüklenmesinden korunmuş olur.
Ayrıca onu, hiç değilse başlangıçta, tükenmez kalem yerine, kurşun kalem kullanmaya yöneltin. Tükenmez kalemin mürekkebine tam kurumadan dokunulursa, kâğıda bulaşabilir: Öğrenmekte olan bir solağın yazarken ve eli sayfanın bir ucundan öbür ucuna hareket ederken, yazdığı satıra dokunmaması olanaksızdır.
HERKES İÇİN MÜZİK
Genel olarak, solak çocuklara da, çalgılarını, sağ ellerini kullananlarla aynı biçimde kullanmaları öğretilir. Bunun ardında yatan gerekçe, bir çalgıyı çalmayı öğrenmenin, zaten her çocuk için oldukça doğaya aykırı bir durum olduğu ve gerek sağ, gerek sol ellerini kullananların, aynı çabayı göstermelerini gerektirdiğidir.
Çocuğunuz solaksa ve bir çalgıyı çalmaya çok erken yaşta ilgi gösterir, siz de onun bu çalgıyı öğrenmesini isterseniz, çekinmeyin; kafasında sorunlar yaratmanız ya da bu işi hiç değilse ertelemek istemeniz yanlış olur. Aynı şey, spor etkinlikleri için de geçerlidir. Günümüzde uzmanlar aşağı yukarı oy birliğiyle, yazma konusunda olduğu gibi, çocukların bedensel oyun ya da spor etkinlikleri konusunda, doğal eğilimlerini kullanmalarına olanak verilmesi gerektiğini düşünmektedirler. Solak bir küçük çocuğa topu sağ eliyle atmasını ya da topa sağ ayağıyla vurmasını söylemek, yeni başladığı bu “iş”te üstündeki baskının artmasına yol açar.
Çocuğunuzun solak olmasının yaşamının sonraki döneminde herhangi bir spor dalında onun için bir engel oluşturacağından ya da başarı düzeyini düşüreceğinden kuşkulanırsanız, ünlü solak sporcuların oluşturdukları sonu gelmez listeyi düşünmeniz yeterlidir: Yalnızca tenis dalında, dünyanın önde gelen tenis oyuncularının % 40’ı “tam solak’tır; yani yalnızca sol ellerini kullanırlar.
