Biyolojide büyüme ve gelişme nedir? Büyüme ve gelişme nasıl olur, özellikleri, açıklaması, hakkında bilgi.
Büyüme ve Gelişmenin Açıklaması
►Gelişme; hücre bölünmesi, büyüme ve anlaşılması güç olan farklılaşmayı içeren karmaşık olaylar dizisidir.
Bazı araştırmacılar, yumurta hücresi içinde canlının küçük bir modelinin önceden varolduğu, preformasyon (önoluş) görüşünü, bazıları da sıralı oluş (epigenesis) görüşünü ileri sürmüştür. Sıralı oluş görüşüne göre yumurta veya sperm içinde canlının küçük bir modeli yoktur. Sperm ve yumurtanın ham maddelerinden yeni bir bireyin yavaş yavaş meydana gelmektedir. Gelişmede gerçekten neler olduğunu açıklayabilme, gelişmenin nasıl meydana geldiğini açıklayabilmekten çok farklıdır.
Bir kurbağa yumurtası bir iribaşa ve sonra da bir kurbağaya nasıl gelişir. Bir mısır tohumu, bir mısır bitkisi haline nasıl gelişir?
Normal gelişmeyi anlamanın yolu; normal gelişme herhangi bir şekilde engellendiği zaman neler olduğunu incelemektir.
Hans Spemann, yaptığı bir seri deneylerle gelişen embriyodaki hücrelerin hangi bakımlardan birbiriden farklı olduklarını anlamaya çalışmıştır.
Spemann deneylerini sinir sisteminin farklılaşması konusunda yapmıştır. Sinir sisteminin, genç embriyonun üst ekderminden geliştiği biliniyordu.
Spemann genç bir semender embriyosunun üst ektodermini kesip çıkardı ve ayrı bir kaba koydu. Ektodermsiz embriyo iyileşti ve iribaş görüntüsünü aldı. Ancak, iribaşın sinir sistemi yoktu. Kaba konulan ayrılmış üst ektoderm parçası ise sinir sistemi oluştu-ramadı.
Bir doku parçası iribaşa bağlı iken sinir sistemi oluşturuyor, ondan ayrıldığı zaman sinir sistemi oluşturamıyordu.
Spemann ektodermin sinir sistemi oluşturabilmesi için embriyoya bağlı kalması gerektiği sonucuna vardı. Bu durum Spemann’a embriyonun bir parçasının bu farklılaşmaya neden olduğu fikrini verdi.
Spemann bunu denedi bir embriyonun üst ektodermini kesip katladı. Alttaki üst mezoderme ulaştı kesip çıkardı ve üst ektodermi yerine yerleştirdi. Ektoderm iyileşti, fakat sinir dokusuna dönüşmedi. Buradan mezodermin, sinir hücrelerinin oluşması için ektodermi etkilediği sonucuna ulaştı.
Bundan sonra, spemann üçüncü deney için şöyle düşündü normal ektodermin altına, üst mezoderm konulursa, bu mezoderm ektodermin sinir dokusu olarak gelişmesini sağlar mı?
Bunu açıklamak için iki embriyo aldı birinci embriyonun üst mezodermini kesip çıkardı. İkinci embriyonun alt ektodermi altındaki alt mezodermi kesip çıkardı. Birinci embriyodan aldığı üst mezodermi; ikinci embriyodan çıkardığı alt mezoderm yerine yerleştirdi. İkinci embriyoda üst tarafta normal beyin ve omurilik meydana gelirken, alt tarafta da ikinci bir beyin ve omurilik gelişti. Böylece aynı embriyonun karın kısmında ikinci bir sinir sistemi teşekkül etti.
Spemann, bu deneylerle üst mezodermin ektodermi etkileyerek, onun sinir hücreleri halinde farklılaşmasına sebep olduğunu göstermiştir. Bu olay bir embriyonik indüksiyondur. Yani, gelişmekte olan bir embriyoda bir dokunun diğer dokuyu etkileyerek belirli yönde farklılaşmasını sağlamasıdır.
