Canlılarda ve insan vücudunda yer alan yumurta organı ile ilgili olarak genel bilgilerin kısaca verilebildiği sayfamız.
İnsan ve omurgalı hayvanların üriyebilmesi için, erkek ve dişinin üretim organları cinsel hücreler yapar Aynı cins hayvanın, erkek üretim organının yaptığı meni maddesi ile dişi üretim organının yaptığı yumurtanın birleşmesiyle yeni bir canlı ortaya çıkar
Yumurta (Ovum) dişi hayvanın yumurtalığında meydana gelir. Yumurtaların büyüklüğü, embriyonun (oğulcuk), vücut içinde veya dışında gelişmesine bağlıdır. Ovipar hayvanlarda dişiler yumurtalarını dışarı bırakırlar. Bunlar balık ve kurbağalar da olduğu gibi sonradan spermaya rastlayarak aşılanır. Vivipar hayvanlarda ise, sperma ile yumurta, dişinin üretim organları içinde birleşir ve oğulcuk tam gelişimine kadar dişinin rahminde kalır; sonra canlı olarak doğar
Oviviparlar’da ise yumurta dişinin üretim organları içinde aşılanır ve sonra sert bir kabukla örtülü olarak dışarı çıkar. Uygun ortam bulursa gelişmeye başlar.
Embriyonu vücut içinde tutan canlılarda, (meselâ insan ve memeli hayvanlar) yumurta çok küçüktür. Bu gibi yumurtalar aşağı yukarı 0,5 miligram ağırlığındadır. Embriyonu, vücut dışında gelişenlerde ise yumurtalar çok büyük olur. Meselâ tavuk yumurtası 40-50 gram gelir. İnsan ve memeli hayvanların yumurtaları çok küçük olduğundan ancak 1827 tarihinde K. E. V. Baer tarafından bulunabilmiştir.
İnsan yumurtası 0,15-0,20 milimetre büyüklüğünde bir hücredir. Vitellüs denilen stoplazması, çekirdeği ve etrafında zona pellucida adı verilen bir zar vardır.
Cinsel hücrelerin birleşebilmesi için olgunlaşmaları lâzımdır. İnsanin yumurta hücresi, olgunlaşırken çekirdeğinde bulunan 48 kromozom, yarıya yani 24’e iner; hücrede besleyici maddeler toplanır. Döllenme sırasında yumurta, kromozom sayısı yarıya inmiş bir sperma hücresiyle birleşince, 48 kromozomlu yeni hücre meydana gelmiş olur.
Tavuk yumurtasının gelişebilmesi için, yumurtanın aşılanmış olması, taze olması ve uygun sıcaklığa konulması lâzımdır.
Yumurtaların aşılanması, tavukların yanında horoz bulunmasına bağlıdır. Horoz spermaları tavuğun üretim organlarında 15-25 gün kadar canlı kalır. Bu sebeple tavuklar, yanlarından horoz ayrılsa da, 25 gün kadar aşılanmış yumurta yumurtluyabilirler.
Kuluçkaya konacak yumurtalar taze olmalıdır. 15 günü geçen yumurtalarda embriyon gelişemez.
Tavuk yumurtasının hücreleri, tavuğun üretim organında döllenince bölünmeye başlar. Dışarı çıktığı zaman sıcaklık yetmediğinden bölünme durur. Bir süre sonra tekrar 37-38 derecelik bir sıcaklık verilirse, gelişme devam eder ve civciv meydana gelir.
