Deniz ve okyanus arasındaki fark nedir? Deniz çeşitleri ve özellikleri, dünyadaki okyanuslar ve özellikleri hakkında bilgi.
Denizler ve Okyanuslar
Deniz ve okyanus terimi çoğu kez eş anlamda kullanılsada bu iki terimin anlamları arasında, temelde bazı farklar vardır.
Denizler; taşkürenin ya da yerkabuğunun orojenik, epirojenik ya da tektonik hareketlerle çanaklaşmış bölgelerini doldurmuş geniş tuzlu su kütleleridir.
Denizleri, okyanuslar ve kıtalar ile olar, bağlantıları yönünden, üç tipe ayırmak mümkündür:
Kenar Denizler:
Anakaraların kenarlarında yer alan denizlerdir. Okyanuslara açık, ya da yarı kapalı olabilirler. Okyanuslardan genel olarak ada yayları ile ayrılmışlardır. Karayip, Çin Denizi ve Japon Denizi örnek verilebilir.
Ara Denizler:
Kıtalarla çevrili, okyanuslarla yalnızca dar bir su yolu ile bağlantısı bulunan denizlerdir. Bu bağlantıyı deniz boğazları sağlar. Akdeniz ve Kızıldeniz buna örnek verilebilir.
İç Denizler:
Karalar içene sokulmuş deniz boğazı ile bir ara denize ya da okyanusa bağlı denizlerdir. Marmara, Karadeniz, Cava Denizi örnek verilebilir.
Okyanuslar, yerkabuğunun jeosenklinal denilen en derin ve en büyük çanaklarını doldurmuş, büyük tuzlu su kütleleridir.
Okyanuslar dünya yüzölçümünün yaklaşık %71’ni kaplamaktadır. Okyanus niteliğinde deniz sayısı üçtür. Bunlar Büyük(Pasifik), Atlas ve Hint okyanuslarıdır.
Okyanus | Yüzölçümü (milyon km2) |
Pasifik | 179.7 |
Atlas | 106.0 |
Hint | 74.9 |
Toplam | 360.6 |
Okyanus ve Denizleri birbirinden ayırt eden kriterler:
***Denizlerin derinlikleri, okyanuslara göre azdır. En derin deniz olan Akdeniz’de en derin yerler – 4400, -5000 olduğu halde okyanuslarda ortalama derinlik -9000 metreyi aşar.
***Denizlerin kıta sahanlığı bölgeleri, okyanusların kıta sahanlıklarına göre daha geniştir.
***Denizler, okyanuslara göre daha küçük ve daha sığ kütlelerdir.
***Denizlerdeki hareketler (dalga yüksekliği, gel-git gibi okyanuslara göre daha küçük hareketlerdir.
Deniz Adı | Yüzölçümü (km2) |
Kuzey Buz Denizi | 14.090.000 |
Güney Buz Denizi | 2.318.000 |
Akdeniz | 2.966.000 |
Bering | 2.238.000 |
Antil | 1.870.000 |
Ohotsk | 1.527.000 |
Çin Denizi | 1.249.000 |
Sarı Deniz | 1.243.000 |
Japon Denizi | 1.007.000 |
Baltık Denizi | 430.970 |
Karadeniz | 430.000 |