Ege Bölgesinde bulunan yerşekilleri nelerdir? Ege Bölgesi’nin yerşekilleri ve özellikleri, ovaları, dağları, akarsuları ve gölleri hakkında bilgi.
Ege Bölgesi Yerşekilleri
Bölgedeki yerşeklllerinin önemli bir bölümü III. ve IV. jeolojik zamandaki yer hareketleriyle oluşmuştur. Bölgenin batısında yer hareketleri sonucu kırılarak çöken alanlar graben alanlarını, yükselen alanlar ise horstları oluşturmuştur. Dağların ana uzanış yönü doğu – batı olduğundan dağlar denize diktir. Bu dağlar arasındaki graben alanlarında çok geniş alüvyon ovaları oluşmuştur.
Bölgenin doğusundaki İç Batı Anadolu Bölümü, Kıyı Ege’ye göre daha düzdür. Bölge’de yükselti batıdan doğuya doğru artar. İç Batı Anadolu Bölümü yüksek düzlükler ile bu düzlükler üzerindeki tek dağlardan oluşmuştur.
***Bölgenin en güneyindeki Menteşe Yöresi, Ege Bölgesi’nin en dağlık ve en yüksek yeridir. Bu yöre bölgede ovaların en az, ulaşımın en zor ve yağışların en çok olduğu yerdir.
***Batı Anadolu fay hattı Ege Bölgesi’ni içine alır. Bu kırıkların varlığına bağlı olarak bölgede:
***Sık sık depremler meydana gelmektedir.
***Sıcak su kaynakları ve kaplıcalar oluşmuştur. Bu kaynaklar günümüzde ısınma, enerji üretimi ve sağlık turizminde kullanılmaktadır.
***Kula (Manisa) çevresinde volkanik arazinin oluşmasına neden olmuştur.
Ege Bölgesi’nin batısındaki Ege (Asıl Ege) Bölümü’nde dağlar kıyıya diktir.
Bunun sonucu olarak aşağıdaki özellikler ortaya çıkmıştır.
***Enine kıyı tipi görülür.
***Kıyıda çok sayıda yarımada, koy ve körfez ile kıyı önünde adalar bulunur.
***Doğal limanlar oluşmuştur.
***Kıyının kuşuçuşu ve gerçek uzunluğu arasındaki fark çoktur. Ege Bölgesi kıyılarının kuşuçuşu uzunluğu 350 km kadarken gerçek uzunluğu 2400 km’dlr. Bu fark kıyının çok girintili çıkıntılı olmasından kaynaklanır.
***Kıta sahanlığı (şelf alanı) geniştir. Sadece dağların denize paralel uzandığı alanlarda kıta sahanlığı biraz dardır.
***Kıyıda aşınım şekillerinden olan falezler sadece dağların denize ulaştığı yerlerde görülür. Dalga aşınım şekilleri çok az iken dalga biriktirme şekilleri yaygındır. Özellikle bölgede plajlar çok uzundur.
***Akarsular döküldükleri kıyılarda delta oluşturmuştur.
***Akarsuların yatak eğimi, enerji potansiyelleri azdır ve menderes çizerek akarlar.
***Akarsuların boyu, Akdeniz ve Karadeniz Bölgelerindeki akarsuların boyundan daha uzundur.
***Deniz etkisi, dağlar arasındaki ovalardan iç kesimlere kadar sokulabilmektedir. Bu nedenle Akdeniz iklimi geniş bir alana yayılmıştır. Akdeniz ikliminin bitki örtüsü olan makiler ve tanıtıcı tarım ürünlerinden zeytin, turunçgil ve incir kıyıdan 200 -250 km kadar içerideki tarım alanlarında dahi yetişme ortamı bulmuştur. Ayrıca Ege Denizi üzerinden gelen nemli hava kütleleri geniş bir alana yayıldığından birim alana düşen yağış miktarı Akdeniz ve Karadeniz Bölgeleri’ne göre daha azdır.
***Kıyı ile iç kesim arasında ulaşım kolaydır. Bu nedenle kıyıdaki liman şehirlerinin hinterlandı geniştir.
***Ana ulaşım yolları Akdeniz ve Karadeniz’de kıyıyı takip ederken Ege Bölgesi’nde ise kıyıdan iç kesime doğru uzanan ova ve akarsu boyuncadır. Bu nedenle nüfus yalnızca kıyıda yoğunlaşmamış, akarsu, ova ve yollar boyunca içeriye doğru dağılmıştır.
AKARSULAR VE GÖLLER
Bölgedeki en önemli akarsular iç Batı Anadolu daki dağlardan doğar, yükseltinin azaldığı batıya doğru akarak Ege Bölümündeki graben alanlarına, oradan da Ege Denizi’ne ulaşırlar. Bölgenin en önemli akarsuları Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderestir. Graben alanları içinde aktıklarından dolayı vadilerinin yatak eğimi çok azdır. Bu nedenle genelde menderes çizerek akarlar. Akarsuların taşıdığı alüvyonlar graben alanlarını ve denizi doldurmuşlardır ve bu akarsularla aynı ismi taşıyan delta ovalarının oluşmasına neden olmuştur. Bergama ve Milet ilk çağların liman kentleri iken günümüzde kıyıdan Bergama 20 km, Milet 10 km kadar içte yer almaktadır.
Bu akarsular en yüksek akıma bölgede etkili olan yağış rejiminin etkisiyle kış mevsiminde ulaşırlar.
Bölge’de Gediz Havzası’ndan Marmara Gölü, Büyük Menderes havzasında ise Bafa (Çamiçi) Gölü yer alır. Her iki gölde havzasında bulundukları akarsuların yataklarını tıkamasıyla oluşmuş alüvyon set gölü özelliğindedir. Gediz nehri üzerinde Demirköprü, Büyük Menderes nehri üzerinde Kemer ve Adıgüzel baraj gölleri yer alır.
