Enfarktüs nedir? Enfarktüs çeşitleri nelerdir? Enfarktüs belirtileri, nedenleri, tedavisi, kalp, böbrek, akciğer, dalak Enfarktüsü hakkında bilgi.
Enfarktüs Nedir?
Enfarktüs; Bir atardamar dalının birden tıkanması, bunun üzerine, kansız kalan doku bölgesinin iş göremez hale gelmesidir. Enfarktüs denince akla ilk önce kalp enfarktüsü gelirse de, meselâ akciğer, böbrek, dalak gibi daha başka organlarda da enfarktüs (boğulma) olur.
Enfarktüs, çok defa, damar çeperindeki yağ tabakalarının, ya da kireçlenmiş yerlerin üzerinde kanın pıhtılaşarak bir tıkaç meydana getirmesinden ileri gelir. Damarın kendisinde böyle pıhtıdan tıkaç hâsıl olmasına tromboz denir. Seyrek de görülse, enfarktüs bir emboli sonucu olabilir. Emboli, vücudun başka bir yerinden kopup gelen bir pıhtı, bir yağ zerresi, hava kabarcığı, ya da her hangi bir yabancı cismin dolaşıma engel olacak şekilde damar tıkamasıdır.
Kalp Enfarktüsü
Koroner trombozu, koroner tıkanması da denilen bu hastalık için en doğru tâbir miyokard enfarktüsüdür. Koroner adı verilen atardamarlar kalbi besleyen, kalp kasma oksijen taşıyan hayati damarlardandır. Kalbin ön ve arka yüzünde dallanarak bir ağ meydana getirirler. Bu dallardan her hangi birinin tıkanması, miyokard denilen kalp kasının o daldan kanlanan bölgesinin oksijensiz kalmasına, dolayısıyla işleyemez hale gelmesine yol açar. Yan dallar kansız kalan bölgeyi besleyebilirse, ya da tıkanan yer yeniden açılabilirse tehlikeli sonuçlar önlenebilir.
Kalp enfarktüsüne erkeklerde kadınlardan daha çok rastlanır. Bu, erkeklerin fikir ve beden işlerinin ağırlığına, hayat şartlarının güçlüğüne, dolayısiyle damar sertliği, tansiyon yüksekliği gibi hastalıkların onlarda daha çok görülmesine bağlı olsa gerektir.
Belirtileri.
Başlangıçta kalp bölgesinde, göğüs kemiği arkasında, mide üstünde birden beliren şiddetli bir ağrı duyulur. Bu ya sıkıştırıcı bir ağrıdır, ya da bir ağırlık, basınç hissi verir. Bazan yalnız bir yerde kalır, bazan da sırta, boyna, kollara yayılır. Ağrıyla birlikte soğuk ter, solukluk, yüzde külrengine çalan bir morluk vardır. Bulantı, kusma da görülebilir. Hastada birkaç dakika, ya da birkaç saat içinde bir şok hali, dolaşım bozukluğu ortaya çıkar. Ağrı bazen o kadar şiddetlidir ki morfinle bile dindirilemez. Nabız çoğu vakit 100’den fazladır, son derece zayıflamıştır. Kan basıncı (tansiyon) düşer, hasta büyük bir sıkıntı içindedir.
Saydığımız belirtilerle hastaya kolayca teşhis konabilirse de teşhiste en büyük yardımcı elektrokardiyagramdır. Ayrıca, hastalığın gidişi, tedavisi sırasında da en iyi kontrol gene elektro ile yapılır.
Enfarktüslü hastaların çoğu ilk 2-3 günü geçirince, kalp 2-3 hafta süren bir tamir devrine girer. Belirtiler sükûnet bulur, harap olan doku kısmında yara izi kapanmaya başlar. Ağrı ya bütün bütün durmuş, ya da çok azalmıştır. Üç haftadan sonra hasta nekahat devrine girer, altıncı hafta sonunda ufak hareketlere müsaade edilebilecek kadar şifa elde edilir.
Enfarktüste sonuç çok değişik olmakla birlikte hastaların çoğu (%80 kadar) iyileşir, birçoğu eski işlerine devam edebilir.
Tedavi.
Hasta hiç hareket ettirilmeden yatırılmalıdır. İlk iş ağrıyı yatıştırmaktır. Şok hali ağırsa, hastada ileri derecede solunum güçlüğü varsa morfinden sakınılır. Ağrıdan sonra şokla savaşma gelir. Hasta, baş aşağıda, ayaklar yukarıda yatırılır. Vücuttan su kaybını önlemek için, hastayı fazla terletecek müdahaleler yapılmamalıdır. Meselâ ayakları ısıtmak için sıcak su torbası koymak kanı çevreye çekmesi, hastayı, terletmesi bakımından zararlı olabilir. Tansiyon düşmesine karşı da tedbirler alınır. Gerekirse kan nakli yapılır, ya da hazır plâzmalar, serumlar verilir. Hastanın oksijen çadırına konması, maskeyle oksijen verilmesi çok faydalıdır.
Yatak istirahati ortalama 6 hafta sürmelidir. Flebit olmaması için bacaklar hareket ettirilmelidir. Hasta 2 hafta sonra iskemlede oturabilir, odada yavaş yavaş dolaşabilir. Üç aydan önce işe başlamamalıdır.
Pehriz.
İlk hafta süt, meyva suları, su, çay verilir. Bir hafta sonra pehriz yavaş yavaş bırakılır. Gaz yapmayan hafif yiyecekler günde 5 öğüne bölünerek verilmeli, mide birdenbire doldurulmamalıdır. Sigara yasak edilir. Uykusuzluk yapmıyorsa çay, kahve, hattâ az miktarda alkol verilebilir.
Ana hatlarını kısaca belirttiğimiz enfarktüs tedavisi bir meydan savaşının idaresi kadar önemlidir. Her an çıkabilecek yeni şartları karşılamak, ihtilâtları önlemek ancak doktorun başından sonuna kadar hastayı takip etmesiyle mümkündür.
Böbrek Enfarktüsü
Böbrek atardamarlarından birinin tromboz, ya da emboli sonucu tıkanmasıdır. Böbrek enfarktüsü daha çok emboliden dolayı olur. Hastalık, birden başlayan, kıvrandırıcı, bazen günlerce süren bel ağrılarıyla belirir. İdrar azalır, hattâ kesilebilir, idrarda albümin, kan vardır. Büyük bir bölgeyi tutan iki yanlı olan tıkanmalar çok tehlikeli olabilir. Tedavi sebebe göre yapılır.
Akciğer Enfarktüsü
Daha çok embolilerle meydana gelir. Vücudun başka kısımlarından gelen bir pıhtı birden akciğerin bir bölgesinde damar tıkanmasına, dokunun harap olmasına yol açar. Çoğunlukla ameliyatlardan sonra, ameliyat edilen yerden kopan bir pıhtının sebep olduğu bu şekil enfarktüsler tehlikeli durumlar yaratabilir.
Akciğer enfarktüsü âni, şiddetli bir yan ağrısıyla başlar. Ağrı omuza doğru yayılır. Hastada şiddetli bir soluk darlığı görülür. Öksürük, kanlı balgam vardır. 37-38 derece kadar bir ateş olur. Enfarktüs yerinde dolaşım bazen açılır, bazen de harap olan doku kısmında bir yara izi belirir.
Tedavi.
Kalp enfarktüsünde olduğu gibi ağrıyla, şokla savaşılır, hastaya oksijen verilir, pıhtılaşmayı önleyecek ilâçlar kullanılır. Hasta mutlak yatmalı, pehriz yapmalıdır.
Dalak Enfarktüsü
Trombozdan daha çok emboliden meydana gelir. Vakaların çoğu teşhis edilemez, özel bir tedavi yapılamadan geçip gidebilir. En çok görülen belirtiler, dalak bölgesi üzerinde ağrı, hassasiyet, mikroplu embolilerde titreme ve ateştir. Tedavi sebebe göre yapılır, gerekirse dalak çıkarılır.
