Eski Çağ Anadolu Uygarlıklarında Kültür ve Uygarlık (Maddeler Halinde) Konu Anlatımı

Hitit Medeniyeti

Bu dönemde kurulan devletlerin başında krallar vardı.
Kral, aynı zamanda başkomutan, baş yargıç ve baş rahipti. Hititler, krallarının, öldükten sonra Tanrı katma yükseldiklerine inanırlardı.
Devlet işlerini yürüten memurlar ve asillerden oluşmuş danışma meclisleri vardı.
Eyaletler, merkezden gönderilen valilerce yönetiliyordu.
İyonya şehir devletleri (- önceleri krallar; – sonra asillerin oluşturduğu oligarşiler, – daha sonra aristokratik cumhuriyetlerce yönetilmiştir.)

Kibele Bereket Tanrıçası

Çok tanrılı bir din mevcuttu.
Hititler kendi tanrılarından başka bütün Anadolu ve Ön asya tanrılarını kutsal sayıp onlara tapmışlardır.
Lidyalılar Kibele, Artemis, Zeus ve Apollo gibi Yunan tanrılarına tapmışlardır.
Urartuların en önemli tanrısı Haldi idi. Ayrıca birçok tabiat varlıklarına tapıyorlardı.
Anadolu’daki topluluklar tanrılara kurban keser, yiyecek ve içecek sunarlardı.
Urartular, ölümden sonraki hayata inandıklarından mezarlarını buna göre düzenlemişler, içine çeşitli eşyalar koymuşlardır.
Frigler, tanrılarının sonbaharda öldüğüne, ilkbaharda ise dirildiğine inanırlardı. Bu nedenle sonbaharda yas törenleri, ilkbaharda şenlikler düzenlerlerdi.

Hitit Güneşi

Anadolu’da şu sosyal tabakalar oluşmuştu: Soylular, Rahipler, Halk (asker, tüccar, köylü vb.) ve Köleler
Hititlerde, Sümerlerden etkilenmiş bir hukuk sistemi vardı. Ancak Hitit yasaları daha insancıldı. Hammurabi kanunlarında olduğu gibi kısasa kısas (göze göz, dişe diş) prensibi yoktu. Yasaları, tabletlere yazarak kitap haline getirmişlerdir.
Kişilere karşı işlenen suçlarda fidye esası uygulanırdı. Yalnız birkaç suç için ölüm cezası verilirdi.
Pederşahî bir aile düzeni vardı. Başlık ödenerek kadın satın alınıyordu.
Ekonomik hayatın temelini tarım ve hayvancılık oluşturuyordu.
Frigyalılar tarıma önem vermiş, üretimin aksamaması için önlemler almışlardı. Öyle ki öküz kesme ve saban kırmanın cezası ölümdü.
Urartular madencilik ve maden işletmeciliğinde oldukça ileriydi.
Dokumacılık, başta Hititler olmak üzere Anadolu topluluklarında gelişmişti.
Anadolu ile Kuzey Suriye ve Mezopotamya arasında canlı bir ticaret vardı.
Parayı ilk kez, Lidyalılar kullanmaya başlamışlardır. Bu sayede Anadolu ticareti Suriye, Mısır ve Mezopotamya’ya kadar genişlemiştir.

Hititler ve Urartular Asur çivi yazısını, Frigyalılar, Lidyalılar ve lyonyalılar ise Fenike alfabesini kullanmışlardır.
Hititler ve Lidyalılar Hint-Avrupa dillerinden birini kullanıyorlardı.
Urartuların dili, Kuzeydoğu Kafkas dil grubundandı.
Hititlerden kalmış olan ve Kralların yaptıklarını anlatan ve anal diye anılan yıllıklar önemli yazılı belgelerdir.
Mezopotamya etkisinde birçok destan ve masal kaleme alınmıştır. Bunların en önemlisi Hamurabi Destanı’dır. Ünlü Gılgamış Destanı Hititçeye çevrilmiştir.

Bodrum Sualtı Müzesinde yer alan Heredot Heykeli

Hititler şehirleri surlarla çevirmişler, saray ve tapmaklar yapmışlardır. İvriz ve Yazılıkaya’da Hitit kabartma sanatının güzel örnekleri bulunmuş, pişmiş toprak ve tunçtan birçok heykelcik günümüze kalmıştır.
Frig sanatında Hitit ve Yunan sanatının etkileri görülmektedir. Renkli ve geometrik şekillerle bezeli çanak-çömlek yapımcılığı yaygındı. Bina yüzeylerinde kabartma ve nakışlara yer verirlerdi.
Lidyalılarda dokumacılık, madencilik, çömlekçilik ve dericilik ileriydi.
Urartulardan; kulplarında insan ve hayvan figürleri bulunan bronz kazan ve şamdanlar, kabartmalı kalkan ve miğferler, çeşitli altın ve gümüş eşya kalmıştır. Van’a 80 km mesafeden su getirmek için yapılmış kanallar Urartu mimarisinin çok geliştiğini göstermektedir.
Anadolu’da bilim faaliyetleri lyonya’da en üst düzeydeydi. Çünkü lyonya’da dinsel baskı yoktu.
Miletli Tales, kendi adıyla bilinen teoriyi ortaya attı.
Pisagor matematik ve geometriye bilimsellik kazandırdı. Dünya’nın yuvarlak olduğunu ilk kez ileri sürdü.
İyonyalı filozoflar dünyanın oluşumunu tartışarak yeni düşünceler üretmişlerdir.
Felsefede Diyojen, tıpta Hipokrat, tarihte Herodot çok verimli çalışmalar yapmışlardır.