Eylemsizlik, atalet nedir, nasıl oluşur? Eylemsizlik yasası için günlük hayatımızda karşılaşabileceğimiz örnekler ve açıklamalar nelerdir?
Eylemsizlik (Atalet)
Atalet, nesnenin hareket değişikliklerine direnme yeteneğidir. Başka bir deyişle hareket eden cisimler; sürtünmeyle ya da başka bir nesne tarafından yavaşlatılana kadar ya da bir başka nesne tarafından hareket yönü değiştirilene kadar, aynı hızda düz bir çizgide hareket etmeye devam ederler, buna eğilimlidirler. Bu eğilim atalet, eylemsizliktir.
Eylemsizlik Örnekleri:
1. Bisikletiyle pedal çeviren bir kişi aniden ön frenleri çekerse ve bedeni hareket etmeye devam edecek ve kolları üzerinden vücudu öne doğru savrulacaktır.
2. Bir kişi düz bir hatta bir jet ski’ye biniyor ve aniden kollarını çeviriyor. Bu durumda vücudu jet skini ilk pozisyonu olan düz hatta hareket etmeye devam edecek ve jet skiden muhtemelen düşecektir.
3. Yolda hızla ilerleyen bir araba aniden bir viraja girdiğinde eğer lastikle yer arasındaki sürtünme kuvveti yeterli değilse, araba düz hareket etmeye devam eder (virajı alamaz) ve yoldan çıkar.
4. Ay, Dünya çevresindeki dönüş hızını arttırırsa, yörüngede kalamayacak hıza ulaşır ve uzaya sürüklenip, uydumuz olmaktan çıkar.
5. Bir araba keskin bir dönüş yaptığında birinin vücuduna yana hareketi.
6. Hızlıca durduğunda arabadaki emniyet kemerlerinin kilitlenmesi.
7. Bir tepeden aşağı yuvarlanan top sürtünme veya başka bir kuvvet onu durdurmadıkça yuvarlanmaya devam edecektir.
8. Uzaydaki insanlar, onlara karşı hareket eden yerçekimi eksikliği nedeniyle hareket etmeyi durdurmakta daha fazla zorlanıyorlar.
9. Masa örtüsü hızlıca çekilirse masanın üstündekiler devrilmeden kalır. Masanın üstündekiler, masa örtüsünün hareketinden kaynaklanan sürtünme çok büyük olmadığı sürece devrilmezler.
10. Futbol oynarken, bir oyuncu kafasını topa vurur. Darbe kafatasının hareketini durdurur, ama beyni hareket etmeye ve kafatasının içine çarpmaya devam eder. Beyin atalet gösterir.
11. Bir otomobil doğrudan bir duvara sürülürse, duvar tarafından uygulanan kuvvet nedeniyle otomobil durur. Bununla birlikte, sürücünün, emniyet kemeri gibi vücudunun hareket etmesini durduracak bir kuvvete ihtiyacı vardır, aksi halde atalet, vücudunun orijinal hızda hareket etmeye devam etmesine neden olur.
12. Hovercraft, kullanmakta zorlanılabilecek araçlardır, çünkü arabalarla aynı sürtünme seviyesine sahip değildir, bu nedenle atalet, Hovercraft’ın durmadan veya dönmeden aynı yönde devam etmesini ister.
13. İçinde bir nesne olan bir sepeti aniden durdurma, üstteki nesnenin düşmesine neden olur. Atalet, nesneyi olduğu yönde hareket etmeye devam etmeye zorlar.
14. Bir araba ileri doğru hareket ederse, sürtünme veya frenler hareketine müdahale etmediği sürece ileri hareket etmeye devam edecektir.
15. Bir beyzbol topu atıldığında, yerçekimi tarafından etkileninceye kadar ileri doğru hareket etmeye devam edecektir.
16. Hokey diski, dışarıdan gelen bir kuvvet tarafından etkileninceye kadar buz üzerinde kaymaya devam edecektir.
17. Arabadaki bir balon, araba ileri doğru hareket ettiğinde hareket edecek gibi görünecektir, fakat balon gerçekte olduğu yerde kalmaya çalışır, hareket eden sadece arabadır.
18. Bir araba aniden hızlandırıldığında, sürücüler ve yolcular sanki bedenleri geriye doğru hareket ediyormuş gibi hissedebilirler. Gerçekte, atalet, araba ilerledikçe bedenin yerinde kalmak istemesini sağlar.
19. Hareket eden bir otobüsten atlarsanız, vücudunuz hala araç yönünde hareket ediyordur. Ayaklarınız yere çarptığında, zemin ayaklarınız üzerinde etki eder ve hareket etmeyi bırakır. Düşersiniz çünkü vücudunuzun üst kısmı durmaz ve hareket ettiğiniz yöne düşersiniz.
20. Kahve ya da çayı karıştırmayı bıraktığınızda, dönme hareketi atalet nedeniyle devam eder.
21. Uydular gibi yeryüzünde yörüngedeki nesneler atalet nedeniyle yörüngelerinde devam eder.
22. Dinlenmenin ataleti, yerleştirildiği yerde kalan bir nesnedir ve siz veya başka bir şey onu hareket ettirene kadar sabit kalır.
23. Atalet buz patencilerin buz üzerinde düz bir çizgide kaymalarını sağlar.
24. Rüzgar esince ağacın dalları hareket eder. Ağaçtan düşen bir parça olgunlaşmış meyve, atalet nedeniyle rüzgarın hareket ettiği yöne düşecektir.
25. Bisiklet sürerken, pedal çevirmeyi bırakırsanız, bisiklet sürtünme ya da yerçekimi yavaşlatana kadar devam eder.
26. Bir yara bandını çekerken, hızlıca çekmek daha iyidir. Atalet nedeniyle cildiniz hareketsiz kalacaktır ve kuvvet bantın çıkmasını hızlandırır.
27. Motoru durdursanız bile, hareketli bir araba devam edecektir.
28. Bir top eğimli bir yüzeydeyse ve gitmesine izin verirseniz, yerçekimi yokuş aşağı yuvarlanmasına neden olur. Ataleti vardır ve eğimin altında düz bir alan varsa hareket etmeye devam edecektir.
29. Dönen bir kapıdan bir binaya girerken, atalet, dışarı çıkmazsanız kapının arkadan size çarpmasını sağlar.
30. Bir otobüs gibi büyük bir aracı durdurmak, motosiklet gibi küçük bir araçtan daha zordur. Büyük nesnede daha fazla atalet var.
31. Kafa çarpmalarında kafa sarsıntısı oluşur çünkü beyniniz dış kafatası sabit dururken hareket etmeye devam eder. Yaralanmaya sebep olan budur.
32. Eğer bir trendeyseniz ve tren sabit bir hızla hareket ediyorsa, havaya fırlatılan bir oyuncak dümdüz yukarı gider ve aşağı iner. Bunun sebebi oyuncağın, tren ve sizin gibi ataletinin olmasıdır.
