Gösterme (İşaret) adılı (zamiri) nedir? Gösterme (İşaret) adıllarının özellikleri nelerdir? Gösterme (İşaret) adılları, zamirleri ile ilgili cümle örnekleri.
Gösterme (İşaret) Adılları İle İlgili Cümleler
Varlıkları, genelikle adlarını söylemeden, göstererek belirten sözcüklerdir.
Dilimizde gösterme adılları bu, şu, o ve bunların çoğulu, bunlar, şunlar, onlar sözcükleridir. Bunlar da öteki adıllar gibi ad durumu eklerini alabilirler:
| bunu | şunu | onu |
| buna | şuna | ona |
| bunda | şunda | onda |
| bundan | şundan | ondan |
| bunları | şunları | onları |
| bunlara | şunlara | onlara |
| bunlarda | şunlarda | onlarda |
| bunlardan | şunlardan | onlardan |
Gösterme adılları ad durumu ekleri aldıklarında, adılla bu ekler arasına adıl n’si girer: bu-n-a, şu-n-a gibi.
Gösterme adıllarından bu en yakındaki, şu daha uzaktaki ve o uzak ya da görülmeyen, o anda bulunmayan bir nesneyi, bir kişiyi göstermede kullanılırlar.
Gösterme adılları da tamlamada tamlayan olurlar ve tamlama için gerekli olan tamlayan durumuna girerler: bunun evi, şunun evi, onun evi, bunların evi, şunların evi, onların evi.
Bu adılların iyelik ekiyle çekimleri de şöyledir:
| bunun | bunların |
| şunun | şunların |
| onun | onların |
Tekil kişiler için kullanılan bu, şu, o sözcükleri çoğu kez eksik bir tamlama oluşturduklarında bir adı belirttiklerinden gösterme sıfatı olurlar: bu ev, şu ev, o ev gibi.
Dilimizde bunlardan başka öteki, beriki sözcüklerinin de gösterme adılı gibi kullanıldığı görülür:
Örnek:
- ***”O da, öteki de beriki de hatta hatta cin bakışlı İdris de.
- ***”Yeni baştan anlatırken kısa boylu yeşil gözlüyle, ötekiler de geldiler.”
- ***”Ve insan hem onun için hem de öteki için çalışıyordu.”
Kimi zaman böyle, şöyle, öyle sözcüklerinin de iyelik eki almış biçimleri gösterme adılı olarak kullanılır: böylesi, şöylesi, öylesi; böyleleri, şöyleleri, öyleleri gibi çoğul biçimleri de kullanılır. Ad durumu eklerini alarak çekimlenirler:
| böylesi | şöylesi | öylesi |
| böylesine | şöylesine | öylesine |
| böylesinde | şöylesinde | öylesinde |
| böylesinden | şöylesinden | öylesinden |
Böylesi, şöylesi, öylesi biçimleri, böylesinin, şöylesinin, öylesinin örneklerinde görüldüğü gibi ikinci bir iyelik eki alırlar.
Örnek:
- ***”Böyleleri, paraya maraya da yanaşmaz…”
- ***”Gel de böylesine acı!”
Gösterme adıllarının ilgeçlerle kullanılışları da kişi adılları gibidir: bunun için, şunun için, onun için, bunun gibi, şunun gibi, onun gibi, bunun kadar, şunun kadar, onun kadar gibi.
Gösterme adıllarının, kişi adıllarında olduğu gibi göre ilgeciyle kullanılışı aynıdır. Yönelme durumuna girmiş bu, şu, o sözcükleri göre ile kullanılarak benzetme, karşılaştırma, eşitlik anlamları taşır: buna göre, şuna göre, ona göre, bunlara göre, şunlara, göre, onlara göre gibi.
