Heyelan nedir, nasıl oluşur? Heyelana yol açan faktörler nelerdir? Heyelandan korunma yolları nelerdir, hakkında bilgi.
Heyelan Nedir? Nasıl Oluşur?
HEYELAN (YER GÖÇMESİ)
Toprağın üst kısmıyla birlikte alttaki ana kayanın da yerinden koparak, eğim yönünde yer değiştirme olayına heyelan (göçme) denir. Heyelan olayındaki toprağın yer değiştirmesi, erozyona göre çok daha hızlı bir şekilde gerçekleşir.
Heyelana Yol Açan Faktörler
1. Kuvvetli eğim: Heyelan oluşumunda temel faktördür. Eğim arttıkça heyelan kolaylaşır.
2. Bol yağış: Yağışın fazla olduğu yerlerde ve zamanlarda heyelan olayı daha fazla görülür. Türkiye’de en fazla heyelan Karadeniz Bölgesi’nde yaşanır. Ülke genelinde karların eridiği ilkbahar mevsiminde heyelan olayları artar.
3. Kayanın veya toprağın cinsi: Killi kayaçların yaygın olduğu yerlerde heyelan artar. Çünkü kil suyu alta sızdırmaz, suyu emerek kayganlaşır.
4. Tabakaların eğim yönünde uzanması: Tabakaların uzanış yönünün eğim doğrultusunda olması heyelan olayını hızlandırır.
Heyelanlar Sonucunda:
***Tarım topraklarının yok olması
***Can ve mal kayıpları
***Yolların tıkanıp ulaşımın aksaması
***Tarla sınırlarının kaybolması
***Vadilerin tıkanıp heyelan set göllerinin oluşumu gerçekleşebilir. Karadeniz Bölgesi’ndeki Tortum, Abant, Sera ve Yedigöller gibi.
Heyelandan Korunma Yolları:
***Yamaçlara istinat duvarları (dayanak) ve setler yapmak
***Toprakta su birikimini önlemek için drenaj kanalları açmak
****Heyelan bölgelerinde yerleşim kurmamak
***Doğal dengeyi, yani tabakaların yapısını bozacak kazı çalışmaları yapmamak
***Ormanları koruyup, çıplak yerleri ağaçlandırmak
Bitki örtüsünün gür olması ya da ağaçlandırma yapılması, heyelanı önleyici faktörler içinde en az etkisi olan olaydır. Buna kanıt olarak Türkiye’de en çok heyelan olan yerin Karadeniz Bölgesi olması gösterilebilir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, Türkiye’de heyelan olayının en fazla meydana geldiği dönemin ilkbahar olduğu tesbit edilmiştir. Bu durum, toprağın ilkbahardaki kar erimeleri ve yağışların etkisiyle suya doygun hale gelmesiyle ilgilidir.
Türkiye’de heyelan olayının en fazla görüldüğü yer Karadeniz Bölgesi’dir (Özellikle Doğu Karadeniz). Bunun başlıca nedenleri; yağışların fazla olması, eğimin çok olması ve killi toprakların yaygın olmasıdır. Yapılan araştırmalar, Türkiye’deki heyelan olaylarının % 50’sinin Karadeniz Bölgesi’nde olduğunu göstermektedir.
