Afrika’da yaşayan bir halk olan İlalar ya da bilinene diğer isimleri ile Bailalar ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Bailalar, İlalar, sukulumbueler ya da şukulumbueler olarak da bilinir, Zambia’nın başkenti Lusaka’nın batısındaki bir bölgede yaşayan Bantu halkı. Baila-Tonga dil kümesinden 12 değişik lehçenin konuşulduğu topluluklar arasında Lozlar, Kobalar, Lenceler, Tongalar, Totelalar ve Bailalar sayılabilir.
Bölgenin sözlü tarihine göre, geçmişte Bailalar, Tongalar ve Lenceler, kuzeydeki Zambezi Irmağından, Kafue Irmağının Lukanga Bataklığına, Barotseland’dan da (bugün Batı Eyaleti) doğudaki çok uzak yörelere kadar uzanan geniş bir krallık içinde birleşmişti. Bichi, Lumbu, Lundve, Mbala ve Sala halklarıyla daha yakın akraba olan asıl Baila halkı, yakın geçmişte Kasenga kenti yakınlarında yaklaşık 78 kilometrekarelik bir bölgeye yerleşmişti. Bölgenin denizden 915 m yükseklikteki kırsal kesimlerinde, nisandan eylüle değin kurak mevsim, ekimden marta değin ise yağmur mevsimi sürer. Bataklık yöreler, sıtma mikrobu taşıyan sivrisineklerin kaynağıdır.
Bailalar, tarımın yanı sıra hayvan yetiştiriciliğiyle de uğraşırlar. Baila erkekleri avlanır, balık tutar ve ormanlık yörelerde tarla açar; kadınlarsa yiyecek toplar ve ekim işinin çoğunu yürütürler. Mısır, koca darı, kum darısı, fasulye, yer fıstığı ve yam gibi ürünlerin ekiminde 20. yüzyıl başlarında çapa kullanılır ve dönüşüm yöntemi uygulanırdı. Sığırların koşum hayvanı olarak da kullanılmaya başlamasından sonra çapanın yerini saban aldı. Günümüzde büyük miktarlarda sığır besleyen Bailalann süt tüketimi yüksektir.
Bailalarda merkezi bir siyasal yapılanma yoktur. Birkaç bağımsız shishi’nin (bölge) her birine özerk bir mwami (reis) başkanlık eder. Bu bölgelerde yer alan köyler, köyün ileri gelenleri ve yaşlılar kurulunca yönetilir.
Bailalar arasında, koşullara ve amaca göre, hem erkek hem de kadın tarafından akrabalık ilişkileri geçerlidir. Her mukoa (klan), ortak bir atadan gelen akrabaları kapsar. Reis seçimindeki anayanlı gelenek, Lozların ve İngiliz yönetiminin etkisi sonucunda zayıflamış olabilir. Sığır, battaniye, deniz kabuğu ve çapa ile ödenen başlık, öncelikle kocanın ana tarafından akrabalarınca karşılanır ama baba tarafından akrabalar da yardımda bulunurdu. Evlenen çiftler, genellikle kocanın babasının başkanlığındaki geniş aileyle otururdu. Bailalar, bugün de yüce varlık Leza’ya ve ölmüş atalarının ruhlarına dua edip adakta bulunurlar.
