İslama göre başkalarını çekiştirmek, gıybet nedir? İslamda bozgunculuk nedir? Gıybet ve bozgunculuğun zararları ve İslamın bakış açısı.
İslamda Başkalarını Çekiştirme Gıybet
Gıybet, Gıybet dinimizin yasakladığı çirkin hareketlerden biridir. Bu, kendi hoşumuza gitmeyen bir şeyi bir başkasına yakıştırarak söylemek ve onu kötülemeye çalışmaktır. Sevgili Peygamberimiz gıybeti tarif ederken: “Gıybet, kardeşini hoşuna gitmeyen vasıflarla anmandır.” buyurmuşlardır.
Gıybetin doğmasına sebep olan şeyler genellikle intikam hisleri, gösteriş ve büyüklük taslama arzusu, haset ve benzeri duygulardır. Halbuki bunların hepsinden kaçınmak, bir kusur ve suç aranacaksa, önce kendimizde aramak gerekir.
Gıybet, insanlar arasındaki güveni sarsan kötü bir davranıştır. İnsanlar arsındaki güven ortamının sarsılması, insanın ve toplumun huzurunu bozar; insanlar arasındaki yardımlaşma ve kardeşlik duygularını zedeler. insan onurunu zedeleyen, dargınlık ve düşmanlıklara sebep olan gıybetten uzak durmak gerekir. Gıybet kardeşliğe saplanan hançer; sevgiyi solduran bir alevdir. İnsanlar arasındaki birliği ve beraberliği bozan, fitne ve fesat kaynağıdır. Tek kelimeyle günah batağıdır.
Peygamberimiz: “Kendi kusurlarıyla meşgul olarak, insanların kusurlarıyla meşgul olmaktan uzaklaşan kimseye müjdeler olsun” buyurmuşlardır.
Hz. Aişe validemiz bir defasında Peygamberimizin hanımlarından olan Hz. Safiye annemizin boyunun küçük olduğunu söyleyince, Peygamberimiz çok sinirlenmiş ve bunun gıybet olduğunu söylemiştir. O zaman Hz. Aişe:
– Fakat doğru söylüyorum yâ Resûlallah deyince:
“- Eğer yalan söyleseydin, bu söz gıybet değil, iftira olurdu” buyurmuştur. Bir başka hadiste de gıybetin, ölü eti yemek kadar kötü olduğu anlatılmıştır.
Bir kere ibn-i Şirin’e bir kimse gelmiş: “-Ben seni gıybet etmiştim, bunu bana helal et!”demiş İbn-i Şirin de bu adama cevaben: “-Allah’ın haram kıldığı bir münkeri ben helal edemem, yalnız benim yapabileceğim bir şey varsa, bana ait olan hakkı helal etmektir.” demiştir.
(Tecrîd-i Sarih, C:7, s.376)
Bozgunculuk (İfsat)
Yeryüzünde ilahi iradeye uygun olan düzenin, doğanın, çevrenin, toplum huzurunun, din, mal, can, akıl ve namus güvenliğinin, insan haklarının ve özgürlüklerinin, ahlâkın, çalışma düzeninin, ticaretin, birlikteliğin ve toplum barışının bozulması çabalarına bozgunculuk (ifsat), bunları bozanlara da müfsit denir. Fesadın esasını varlık ve oluştaki dengeyi bozmak oluşturur. Bu bazen insanın iç dünyasında, bazen bedenimizde, bazen de dışımızdaki dünyada meydan gelir. Fesadın temelinde insanın ahlâkî ve tabii değerleri kendi şahsî dürtüleri ve doymazlıkları uğruna tersyüz etmesi yatar. En yıkıcı fesat, şirktir, çünkü o, yaratıcıya özgü kudret ve değerleri başka varlıklara atfetmek anlamına gelir. İnsanın ürettiği fesat, yeryüzünü kargaşa ve mutsuzlukla doldurur.
İnsanların kendi işledikleri (kötülükler) sebebiyle karada ve denizde bozulma ortaya çıkmıştır. Dönmeleri için Allah, yaptıklarının bazı (kötü) sonuçlarını (dünyada) onlara tattıracaktır” (Rum, 30/41).
İslâm ahlâkı, bozgunculuk üreten kişi ve gruplara karşı önlem alınmasını ve barış üretecek çabaların yerine getirilmesini emreder.
