Keten nedir, nasıl bir bitkidir? Keten bitkisinin özellikleri nelerdir? Keten nasıl yetiştirilir, nerelerde kullanılır hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Keten
Keten; Saplarından elde edilen lifleri dokumacılıkta kullanılan bir bitkidir. Ketenin tohumlarından da beziryağ denilen ve yağlı boya yapmakta olduğu gibi bazı ilaçların yapımında da kullanılan bir çeşit yağ çıkarılır. Ketengillerden olan ketenin yuvarlak, içi boş bir gövdesi; beş taçyapraklı mavi çiçekleri; kahverengi parlak tohumları vardır.
Ketenin, tohumları için yetiştirilen yağ keteni, lifleri için yetiştirilen «lif keteni» olmak üzere iki çeşiti vardır. Yağ keteni kısa olur, dalları çoktur. Lif keteni ise daha uzun boylu ve az dallıdır. Türkiye’de hem tohumlarından, hem de liflerinden faydalanılan keten çeşitleri yetiştirilmektedir. Keten yurdumuzda en çok Karadeniz bölgesinde yetişir. Bunlardan her yıl ortalama olarak 3-4.00 ton lif, 15-20.000 ton keten tohumu elde edilir.
Keten Nasıl Yetiştirilir?
Keten, her çeşit toprakta yetişebilir. Lif ketenleri bulutlu ve nemli havayı, yağ ketenleri de güneşli havayı sever. Kış için yetiştirilecek ketenlerin en iyi ekim zamanı ağustos sonundan eylül sonuna kadar; yaz için yetiştirilecek ketenlerin ekilme zamanı, mart ve nisan aylarıdır. Yağmurlu yerlerde ekilen ketenler ayrıca su istemez. Lif ketenlerinin uzun boylu olanları makbuldür. Çünkü gövdeler uzun olunca lifler de uzun olur. Bu çeşit ketenler, içinde çürümüş bitki bulunan gübreli toprakta yetişir. Yağ ketenleri, iyice olgunlaştıktan sonra toplandığı halde, lif ketenleri olgunlaşmadan toplanır, çünkü olgunlaşmış bitkinin lifleri çok kaba ve sert olur. Lif ketenleri,yeşilimsi sarı, ya da sarı renk aldığı zaman biçilir. Biçilen ketenler birkaç gün kadar tarlada bırakılarak kurutulur. Sonra dövülerek tohumları ayrılır.
Gövdeler iyice ezilerek içinden lifler çıkarılır. Bunlar demet haline getirilerek havuzlara bastırılır. Burada birkaç hafta bekletildikten sonra çıkarılıp kurutulur. Taraklardan geçirilerek düzeltildikten sonra yumak halinde satışa çıkarılır. Yağ ketenleri dövenle dövülerek tohumlardan ayrılır. Yağı alınan tohumlar çiftlik hayvanları için çok yararlı bir yemin hazırlanmasında da kullanılabilir.
Kaynak: pixabay.com
Keten dünyanın hemen hemen her yerinde yetiştirilir. Avrupa, Asya, Kuzey Afrika ile Kuzey ve Güney Amerika da bu bitkinin en çok yetiştirildiği yerlerdir.
Ketenin ince lifleri dokumacılıkta çeşitli kumaşlar yapımında kullanılır. Kaba liflerden sicim, halat v.s. yapılır. Bu bakımdan keten dokumacılıkta önemli bir endüstri bitkisidir.
Ketengiller. — Ayrı taçyapraklı ikiçeneklilerden bir bitki familyasıdır. Bu familyanın önemli bitkisi ketendir.
Kaynak 2 – Keten Hakkında Bilgi
Keten; (Lat. Linum)
İkiçenekliler sınıfının Ketengiller familyasından bir bitki. 100 kadar türü vardır. Çiçekleri gözalıcı mavi renklidir. Yapraklan basit; sarmal dizilişli 1-4 cm kadar uzunlukta, şerit biçimindedir. Ilıman bölgelerdeki kireçli topraklarda yetişir.
Keten çok eski çağlardan beri bilinen bir bitkidir. Eski Mısır mumyalarındaki bezler ketenden dokunmaktaydı. Mezopotamya’da da liflerinden dokumacılıkta yararlanıldığı bilinir. Asya ve Avrupa’da da çok eskiden beri dokumacılıkta kullanılmaktaydı. Bugün dünyada Rusya, Çek ve Soslovakya, Polonya, Fransa, Hollanda ve Belçika başlıca keten yetiştiren ülkelerdir. Türkiye’de Marmara, Karadeniz, Ege ve İç Anadolu’nun bazı yörelerinde keten yetiştirilmekle birlikte, dünya üretiminin yanında düşüktür.
Keten lifi ve tohumları için yetiştirilen bir bitkidir. Tohumları 4-6 mm boyunda, yumurta biçiminde, kokusuz ve yağlıdır. % 45-50 oranında sabit yağ içerirler. Keten saplarından ayrılması için mekanik ve havuzlama yöntemleri uygulanır. Mekanik yöntemle elde edilen lifler sert ve dayanıksız olduğu için tutulmaz. Havuzlama yönteminde ise keten sapları havuzlarda bulunan suya yatırılır. Bu yöntemle birkaç günde yumuşayan lifler, çırpılarak odunlardan ayrılır. Bu lifler tekstil endüstrisinde kullanılır. Tohumlarından yararlanmak için ekilen ketenler hasadı da lif keteninin hasadı gibi yapılır. Biçilen saplar kurutulur, daha sonra da savrularak tohumlar ayrılır. Keten tohumları veteriner hekimlikte müshil, ağrı giderici ve yumuşatıcı olarak kullanılır. Keten tohumlarından elde edilen yağa bezir yağı da denir. Bu yağdan boya endüstrisinde yararlanılır.
Ketengiller, (Lat. Linaceae)
İkiçenekliler sınıfının Geraniales takımından bir familyadır. Ilıman bölgelerde yetişir. Otları, ağaçları kapsayan 9 cinsi ve 200 kadar türü vardır. Türkiye’de 2 cinsi ve 40’a yakın türü yetişir. En çok yetişeni ketendir. Yaprakları basit, tam düz kenarlı, almaşık, bazen karşılıklı dizilişidir. Çiçekleri dal uçlarında demet halinde tek ya da toplu düzgün ve aktinomorftur.
