Kömürün bileşenleri nelerdir? Kömürün kimyasal yapısı, içinde bulunan elementler, kimyasal ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
Kömürün Bileşimi ve Kimyasal Özellikleri
Kömür homojen olmayan, çoğunlukla bitki parçalarından meydana gelen, tabakalaşma gösteren, içerisinde çoğunlukla C, az miktarda H – O – S ve N elementlerinin bulunduğu ama inorganik (kil) maddelerin de olabildiği, bataklıklarda oluşan, kahverengi ve siyah renk tonlarında olan, yanabilen, katı fosil organik kütlelerdir.
Kömürler yakıt ham maddesi oldukları gibi, değişik amaçlarda (kok yapımı, kimyasal madde üretimi gibi alanlarda) da kullanılırlar.
KÖMÜRÜN ELEMENTEL ANALİZİ
Genellikle kömür türleri bazı inorganik maddeler, genelliklede killer, sülfürler ve klorürler içerir. Bunlar da az miktarda cıva, titan ve manganez gibi bazı elementler de içerir.
Bitkiler öldükten sonra, bakteriler etkisiyle değişime uğrar. Eğer su altında kalarak değişime uğrarsa, C (karbon) miktarı artarak kömürleşme başlar. C miktarı % 60 ise turba, C miktarı % 70 ise linyit, C miktarı % 80 – 90 ise taş kömürü, C miktarı % 94 ise antrasit adını alır. Kömür çeşitleri hakkında daha fazla bilgi
Kömür içerisindeki, C, , S, ve elementlerinin miktarlarının saptanması veya kömürün ne ölçüde oksitlenmiş olduğu nun anlaşılabilmesi için yapılan analizlerdir.
a. C, ve Analizi
Bu 3 element kömürün ana maddeleridir ve özelliğini belirler.
miktarındaki % 1 lik artış ısı değerinde % 1,7 lik düşüş meydana getirir. Kömür içerisinde oksijen ile hidrojenin birleşmiş olduğu kabul edilir.
Oksijen kömürün koklaşmasını da bozar.
b. Analizi
% 0,5 ile % 2,5 arasındadır ve kömür kalitesi açısından önemi yoktur.
c. S Analizi
Kömür kalitesi açısından önemli bir elementtir ve % 0,5 ile % 2,5 arasındadır. Kömür içinde 3 şekilde bulunur.
– Demir ile birleşmiş şekilde (Pirit)
–
– Zift
d. Arsenik ve Fosfor
Bu iki madde kömürde çok az bulunur. Kömür ısıtma amacı için kullanıldığında bu iki maddenin önemi yoktur.
Kömürlerin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
Kömürler gevrek, kırılgan, yanabilen, içerisinde organik maddeler dışında değişik özellikte inorganik maddeler de içeren tortul kayaçlardır.
Kömürlerin Fiziksel Özellikleri
Yoğunlukları, içerdikleri inorganik madde ve nem oranına bağlı olmasına rağmen 1,1 ile 2,2 g/cm3 arasında değişmektedir.
Gözenekleri, kömürleşme derecelerine bağlı olarak % 3 (antrasit) ile % 25 arasında değişmektedir.
Sertlikleri, 30 (linyit) – 120 (antrasit) kg/mm2 arasında değişmektedir.
Yansıma özellikleri, kömürlerin gerçek kömürleşme derecelerini ve maruz kaldıkları ısısal değerleri verir.