Kütahya şehrinin tarihi ile ilgili bilgiler. Aynı zamanda Kütahya Kalesi hakkında tarihi bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Eski çağlardaki adı Kotiaeion olan bu şehrin en az M.Ö. VI. yüzyıla kadar uzanan bir tarihi vardır. Türkiye’nin kurucusu Anadolu fatihi Kutalmışoğlu Süleyman – Şah, Kütahya’yı 1080’de Bizans’tan aldı. Bundan sonra birkaç kere Türkler ile Bizans arasında alınıp verildi. 1233’te Selçuklu hükümdarı Büyük Keykubat şehri kesin şekilde Türklere geçmesini sağladı. XIII. yüzyıl sonlarında Germiyanoğulları burada kudretli bir beylik kurdular. 1381’de Germiyanoğlu, Kütahya ile civarını damadı Şehzade Yıldırım Bayezit’e verdi. I. Murat’ın veliahdı Şehzade Bayezit, «Germiyan tahtına oturup» Kütahya’ya vali oldular. 1402’de şehir yeniden Germiyanoğulları’na geçti.
1428’de son Germiyan Beyi’nin ülkesini II. Murat’a vasiyet etmesi üzerine, zaten Osmanlılar’a tâbi olan Germiyan Beyliği, bu arada başkenti Kütahya, kesin şekilde Osmanlı devleti sınırları içine girdi. Şehir, Mevlevî tarikatının Konya ve İstanbul’dan sonra en önemli merkeziydi.
Kütahya, 1451’den 1833’e kadar Anadolu Eyaletinin başkentiydi. 1833’ten 1867’ye kadar, Hüdavendigâr eyaletine merkez oldu; bu tarihte merkez, Bursa’ya alındı. 1910’da Kütahya, Bursa eyaletinin 5 kazalı bir sancağıydı.
Kütahya Kalesi. — Kütahya’ya yukarıdan bakan, yüksek, sarp bir tepe üzerinde büyük bir kaledir. Bizanslılar zamanında yapılmıştır. Çevresi 3.500 m. kadardır, savunma hendeği yoktur. Anadolu’daki başka kalelerin tersine, burçlar birbirine çok yakındır. Bundan dolayı, 70 kadar burcu vardır.
Kale «Yukarı Kale», «İç Kale», «Aşağı Kale» olmak üzere üç kısımdır. İç Kale sonradan yapılmıştır, asıl kalenin eteğindedir. İç Kale’deki meydana «Ebet Avlusu» denir.
1071’de, Malazgirt’te Alp Arslan’a yeniden Bizans İmparatoru Romanos Diogenes’i, serbest bıraktıktan sonra, hasımları Kütahya Kalesi’ne götürdüler. Burada gözlerine mil çektiler. Kaleyi 1080’de Kutalmışoğlu Süleyman-Şah aldı, Dorylaion Savaşı’na kadar Selçuklular’ın elinde kaldı. Ondan sonra, tarihi Kütahya şehrinin tarihiyle yan yana giden Kale, Germiyanoğulları devrinde genişletilip, onarıldı, Osmanlılar zamanında da devamlı bakım gördü. İmparatorluğun son devirlerine kadar kale her yıl Anadolu Valisi tarafından teftiş edilirdi. Kalenin iki cephaneliği, Aşağı ve Yukarı Tophane olmak üzere iki de top yeri vardı. Evliya Çelebi Kütahya Kalesi için «Bir tepe üzerinde yüzük taşı gibi durur» demiştir.
