Mehmet Emin Ali Paşa kimdir? Hayatı ve dönemi hakkında bilgi
Mehmed Emin Ali Paşa, Osmanlı sadrazamı (İstanbul 1815 – ay. y. 1871). Mahalle mektebinden sonra Beyazıt Camisi’nde Arapça okudu.Divan-ı Hümayun Kalemi’ne girerek (1830) memurluğunun yanı sıra resmi yazıcılığı ve Fransızcayı öğrendi. Devlet kapısında eğitim ve deneyimini Tercüme Odası’nda sürdürdü. Önce Ahmet Fethi Paşa’nın sonra Mustafa Reşit Paşa‘nın yanında dış görevlerde bulundu.
Divan-ı Hümayun tercümanıyken Reşit Paşa’nın koruma ve özendirmesiyle Londra elçilik müsteşarı, maslahatgüzar, hariciye müsteşarlığı ve Londra Büyükelçiliği (1841) görevlerine getirildi. Londra dönüşü (1844) Meclis-i Vâlâ üyesi oldu. Mustafa Reşit Paşa‘nın Hariciye Nazırlığı’nda hızla yükselerek Hariciye’de müsteşar, nazır vekili ve Reşit Paşa sadrazam oluncada yerine Hariciye Nazırı atandı (1846), ayrıca vezirlik ve müşirlik rütbesi kazandı. Reşit Paşa sadrazamlıktan ayrılınca o da nazırlıktan ayrıldı Meclis-i Ahkâm -ı Adliye başkanlığına getirildi (1848). Ali Paşa’nın asıl uzun süren Hariciye Nazırlığı, Reşit Paşa‘nın ikinci sadrazamlığı dönemindedir.
Bu süre içinde Reşit Paşa ile uyum içinde Osmanlı Devleti’nin dış politikasını yetkiyle yönetti. Bu arada Encümen-i Dâniş üyeliğine de seçildi (1851). Reşit Paşa’nın ikinci kez görevinden alınışından sonra da yerine 38 yaşında sadrazam atandı (1852).
Reşit Paşa ile Âli Paşa ve onun Hariciye Nazırlığı’na getirdiği Fuat Paşa, Tanzimat dönemine damgasını vuran üç devlet adamı oldular. Birçok kez birbirinin yerine geçerek, zincirleme görevlerinden alınıp yeniden aynı görevlere atanarak her zaman uyum içinde devletin başında kaldılar. Dış politikada ayrı ayrı İngiltere, Fransa ve Rusya ile ilişkiler içinde olmaya özen gösterdiler. Memleketein (Eflâk, Boğdan), kutsal yerler sorunları gibi her zaman çıbanbaşı olmuş sorunları bu tür ilişkilerle çözümlemeyi yeğlediler. Âli Paşa önceleri İngiliz, sonra Fransız dostu olarak tanındı. Sadrazamlık ve nazırlıktan ayrıldığı zamanlarda İzmir ve Bursa valiliği, Tanzimat Yüksek Meclisi üyeliği ve başkanlığı, sadaret kaymakamlığı gibi görevlere atandı. Yedi kez hariciye nazırı, beş kez sadrazam oldu. Hariciye nazırlığı ve sadrazamlık dönemlerinde Kırım Savaşı’nı sona erdiren Paris Antlaşması’nı imzaladı (30 Mart 1856); Sırbistan ve Girit sorunlarını barışçı yolla çözmek için çaba harcadı; Bulgarların ve Mısır’ın bağımsızlık girişimlerini, içişlerinde ıslahat yaparak durdurdu.
Islahat Fermanı‘nı ilan etti, Şûrâ-yı Devlet ve Divan-ı Ahkâm -ı Adliye dairelerini, Temyiz Mahkemeleri’ni ve Galatasaray Sultanisi’ni kurdu. Hıristiyan azınlığa Müslümanlarla eşit okuma olanağı sağladı ve azınlık okumuşlarını devlet kadrolarına atadı.
