Mercanköşk Nedir? Nasıl Bir Bitkidir? Tarihçesi ve Kullanım Alanları Nelerdir?

0
Advertisement

Mercanköşk nasıl bir bitkidir? Mercanköşk nerede ve nasıl yetiştirilir, nasıl kullanılır, yararları nelerdir, mercanköşk ile ilgili bilgi.

Mercanköşk; (Lat. Origanum majorana)

Kaynak: pixabay.com

Mercanköşk; (Lat. Origanum majorana) İkiçenekliler sınıfından Ballıbabagiller familyasından bir bitkidir. Küçük yapraklı, kuru yerlerde yetişen, güzel kokulu, genellikle pembe renkli çiçekler açan ıtırlı bir bitkidir. Türlerinin çoğu Türkiye’de kekik olarak bilinir ve kekik yerine kullanılır. İstanbul kekiği adlı türü Trakya, Batı ve Güney Anadolu’ da yetişir. 50 cm’e kadar boylanır ve temmuz-ağustos ayları içinde çiçek açar. Anadolu’da yetişen mercanköşk türleri içinde en çok uçucu yağ içerenidir.

İzmir kekiği adlı türü Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişir. 50 cm’ye kadar boylanır, nisan-temmuz ayları içinde çiçek açar. Çiçekli ve yapraklı dalları uçucu yağ içerir. Güveyotu, keklikotu, merzengüş ya da mercanköşk adlı türü İstanbul, Kuzey Anadolu, Trabzon, Rize ve Adana’da yetişir. 25-80 cm kadar boylanır ve haziran-ekim ayları içinde çiçek açar. Çok yıllık otsu bir bitkidir. Kurak tepelerde ve dağ sırtlarında yetişir. Çok kısa saplı olan çiçekli dalları bir uçucu yağ içerir. Bu yağ yatıştırıcı ve spazm çözücü olarak iştahsızlık ve hazımsızlıkta kullanılır. Su buharıyla damıtılan mercanköşkten koku ve besin endüstrisinde kullanılan bir yağ elde edilir.

Tarih

Mercanköşk, Kıbrıs, Akdeniz, Türkiye, Batı Asya, Arap Yarımadası ve Levant’a özgüdür ve antik Yunanlılar ve Romalılar tarafından mutluluğun sembolü olarak biliniyordu. Orta Çağ’da Britanya Adaları’na yayılmış olabilir. Mercanköşk, Amerika Birleşik Devletleri’nde 2. Dünya Savaşı sonrasına kadar yaygın olarak kullanılmadı.

Mercanköşk, sonunda Cadılar Bayramı olacak olan Kelt pagan bayramı Samhain ile ilişkilidir. Ayrıca Sefarad Yahudi geleneğinde ritüel bir tıbbi uygulama olarak kullanılmıştır. Eski Yunanlılar, bitkinin Afrodit tarafından yaratıldığına inanıyorlardı. Romalılar için bitki mutluluk otu olarak biliniyordu ve ömrü uzattığına inanılıyordu. Mercanköşkten Pedanius Dioscorides’in De Materia Medica’sında bahsedilir ve Hipokrat tarafından antiseptik olarak kullanılır.

Günümüzde mercanköşk büyük ölçüde tüketim için kullanılmaktadır. Popülaritesi, daha fazla baharat gerektiren az yağlı ve az tuzlu diyetlerin yükselişinden kaynaklanıyor olabilir.

Advertisement

Mercanköşkün Kullanımı Nasıldır?

Mercanköşk çorbalara, güveçlere, salata soslarına, soslara ve bitki çaylarına çeşni vermek için kullanılır. Mercanköşk uzun zamandır şifalı bir bitki olarak kullanılmaktadır. Mercanköşk veya mercanköşk yağı kanseri, soğuk algınlığını, öksürüğü, krampları, depresyonu, idrar söktürücü olarak, kulak enfeksiyonlarını, mide- bağırsak sorunlarını, baş ağrılarını ve felci tedavi etmenin yanı sıra artrit, göğüs tıkanıklığı ve kas ağrılarını tedavi etmek için tarih boyunca kullanılmıştır. Ayrıca afrodizyak, gargara, çay ve kümes hayvanları, tentürler ve infüzyonlarda kullanılmıştır.

Tarihsel kullanımlarının tümü bilimsel olarak desteklenmese de, bitkinin doğrulanabilir tıbbi kullanımı vardır. Örneğin, fenol karvakrol içerir. Etanol özü, fibrosarkom hücre hatlarına karşı sitotoksiktir, etil asetat özü, mercanköşk özünden izole edilebilen Hesperetin ve hidrokinon gibi, C6 ve HeLa hücrelerine karşı antiproliferatif özelliklere sahiptir. Kurutulmuş mercanköşk, mercanköşk çayında veya mercanköşkten ekstrakte edilen bileşiklerde kardiyoprotektif, hepatoprotektif, antiülserojenetik, antikolinesteraz, anti- PKOS ve antiinflamatuar etkiler de bulundu. Mercanköşk genellikle toksik değildir, ancak hamile veya emziren kadınlar tarafından kullanılmamalıdır. Bununla birlikte, tıbbi bitkileri kullanırken dikkatli olmak ve bir doktora danışmak her zaman önemlidir.

Tıbbi Sorumluluk Reddi


Leave A Reply