Merkezi sinir sistemi nedir? Merkezi sinir sistemini hangi organlar, yapılar oluşturur, görevleri nelerdir, konu anlatımı.
Merkezi Sinir Sistemi
Çevreden gelen uyartıların değerlendirilip, cevapların oluşturulduğu sistemdir. Merkezi sinir sistemi beyin, beyincik, omurilik soğanı ve omurilikten oluşur. Beyin, beyincik ve omurilik soğanı kafatasında, omurilik ise omurga içinde bulunur.
Beyin
Merkezi sinir sistemimizin en önemli kısmıdır. Kafatasımız içinde korunan beynimiz iki yarım küreden oluşur.
Beynimiz, girinti ve çıkıntılarla yüzeyi genişlemiş bir organdır. Bilim insanları girinti – çıkıntı oranının zekâ ile ilgili olduğunu düşünmektedirler, insan beyninin ağırlığı yaklaşık olarak 1500 gramdır. Beynin başlıca görevleri şunlardır:
► Hafıza, zekâ ve öğrenme merkezidir.
► Tüm duyularımızın kontrol merkezidir.
► Zekânın oluşmasını ve gelişmesini sağlar.
► Kan basıncını ve vücut sıcaklığını ayarlar.
► Sistemlerin ve organların çalışmasını düzenler.
► Acıkma, susama ve uyku gibi olayları düzenler.
► Konuşma ve istemli hareketlerin gerçekleşmesini sağlar.
Beyincik
Beynin arka kısmında omurilik soğanının üstünde yer alır. Vücudumuzun hareket ve denge merkezidir. Kulakta bulunan yarım daire kanallarıyla birlikte dengeyi sağlar.
► Bir kuşun beyinciği çıkarıldığında uçamadığı gözlenmiştir.
► Alkol, beyinciği etkisine aldığında sarhoş insanlar dengelerini kaybederler.
► Beyincik gelişimini tamamlayamayan bebekler yürüyemezler.
Omurilik Soğanı
Beynin altında, omuriliğin hemen üzerinde yer alır. Omurilik soğanı hayat düğümü olarak değerlendirilebilir. Bir insanın omurilik soğanının zedelenmesi ani ölümüne sebep olur.
► Omurilik soğanında solunum, dolaşım, boşaltım ve sindirim sistemlerinin koordinasyonu sağlanır. Ayrıca bu olayların refleksleri düzenlenir (Yutma, hapşırma, çiğneme ve öksürme gibi).
► Omurilik soğanı beyin ile omurilik arasında uyartıların iletilmesini de sağlar.
Omurilik
Omurga kanalı içinde omurilik soğanından başlayıp kuyruk sokumuna kadar uzanan ince uzun silindir şekilli yapıdır.
Omurilik vücut organlarından gelen uyartıları beyne iletir. Beyinden gelen cevapları ise vücut organlarına aktarır. Omuriliğimiz reflekslerin kontrol merkezidir.
Ayrıca alışkanlık hâline gelen faaliyetleri de düzenler. Mesela yazı yazmak, araba kullanmak, yüzmek gibi. Bu olaylarda hata olması durumunda beyin devreye girer ve bu hatayı düzeltir.
