Mitler nedir ve özellikleri nelerdir? Destanlar, mitler ve gerçekler, özellikleri, hakkında bilgi.
Mitler Hakkında Bilgi
Mitler, en belirgin şekilde Destan Dönemi edebi metinlerinde karşımıza çıkar. Bu dönemin en önemli ürünleri olan destan (epope)larda birçok mitolojik öğeye rastlamak mümkündür.
Mitler, büyük semâvî dinlerin gelmesinden önceki dönemlerdeki insanların taziye, evlenme, ibadet, eğitim, kültür, savaş, bayram, ayinler, bilgelik, bilgelerin etkinlikleri ve toplumu yönlendirmelerini, kısaca insanlığın en eski dönemlerindeki anlamlı faaliyetlerini iç yapılarıyla anlamamız açısından son derece önemlidir.
Her ulusun mitolojisi; o ulusun tarihi, efsaneleri, kahramanları, inanç sistemleri, dinsel inanışları, insanları hakkında önemli ipuçlarını barındırır.
Mitoloji; dünyanın ve insanın yaratılışı hakkında çok eski dönemlere ait düşünceleri, o dönem insanlarının bakış açısından tanrılar, yarı tanrılar ve insanların birbirleriyle savaşlarını, eski dünya kavimlerinin yaşam serüvenlerini, karşılaştıkları sıkıntıları ve yoklukları düşsel bir dille günümüze kadar ulaştırmıştır.
İlk insan toplulukları için mitoloji, bir anlamda dinsel esaslar ve inanışlar demekti. İnsanlar mitler aracılığıyla varlık ve doğa sırlarını açıklıyor ve yorumluyordu. Ancak semâvî dinlerin toplumsal kabul görerek zihniyet üzerinde etkili olması, ardından bilgi kaynaklarının çoğalması ve Modern Dönemin başlamasıyla birlikte mitler yavaş yavaş inanç boyutunu kaybetmiş ve sadece sembolik değeri olan birer hikâye şeklini almıştır. Ama bu sembolik değerler, özellikle Latin ve Yunan mitolojisi açısından ele alırsak günümüzde de varlığını belirgin şekilde hissettirmektedir. Çünkü Modern Dönemin oluşması ve şekillenmesinde antik dönem felsefesinin, düşünce yapısının, görece özgürlük ortamının ve siyaset biçiminin önemli etkileri olmuştur, içinde modern bilim, modern edebiyat, modern kültür gibi birçok uygarlık öğesini barındıran bu Modern Dönem, felsefesini aldığı Yunan ve Latin kültürünün diğer bir öğesi olan mitlerini de yeniden keşfetmiş, aklın ve bilimin kurucu rol üstlendiği modern dünyanın bütün alanlarında bu mitlerden yeni semboller üretmiştir.
Mitlerle iç içe geçen destanların temelinde, insanların kuşaktan kuşağa aktardıkları sözlü hikâyemsi anlatımlar vardır. Tarih öncesi devirlerde kavimlerin ilk yerleştikleri bölgelerden ayrılmaları ya da başka topraklara yerleşmelerinden kaynaklanan yer değiştirmeler, göçler, yaşanan çok önemli olaylar (savaşlar, felaketler, kahramanlıklar) destanların çekirdeğini oluşturur. Bu çekirdek olay etrafında gelişen olaylar zincirinin kuşaktan kuşağa sözlü anlatımla aktarılması sırasında mitolojik öğelerin ve düş gücünün devreye girmesiyle efsanemsi anlatımlar ortaya çıkmış, kimi zaman da milletlerin başka milletlerle kaynaşmaları sonucunda tarihi gerçeklerin asılları ya tümden kaybolmuş ya da önemli ölçüde değişikliğe uğramıştır. Daha sonra bir ozan, sözlü gelenekteki bu efsaneleri derleyerek şiir kalıbına dökmüş, böylece milletlerin doğal destanları oluşmuştur. Bir anlamda mitler, günümüze kadar ulaşmalarını, bu destanlarda bir şekilde yer almalarına borçludur. Birer edebi metin olan destanlar, mitolojik öğelerin tarihsel olaylarla harmanlanması ve destanı şiir kalıbında söyleyen ya da yazan kişinin destana kendi sanatçı kimliğini yansıtmasıyla hayat bulmuştur.
Destanlarda, gerçek dünya ile zihinlerde canlandırılan düşsel dünya, çoğu zaman birbirine karışır, gerçek olayların ortaya çıktığı zamanlar varlıklarını yitirerek hayalî bir zamana dönüşür. Tanrılar, insan görünümünde hayal edilir; insanlar, fizik ötesi güç ve özellikler elde eder; fizik ötesi varlıklar, tarihsel olayların kahramanları durumuna gelir. Atalara aşırı tutkunluk, gerçek zaman dilimlerinde yaşamış ataları, hayali zaman sürecinin sınırsızlığında mitolojinin de yardımıyla tanrılar ve tanrıçalara dönüştürür. Seller, depremler, tufanlar, volkanik patlamalar, uzun süreli kuraklık ve kıtlıklar gibi insanları olumsuz yönde etkileyen ve temelde gerçek zamanlarda gerçekleşen büyük olaylar ve bu olayların sonrasında yaşanan değişimler, sonraki nesillerin hafızalarında; ölümsüz tanrıların ya da ölümsüzlerin desteğindeki ölümlü kahramanların müdahaleleriyle birer gerçek gibi canlandırılır. Destanı oluşturan kişinin yaptığı şey de bu efsaneleri (mitleri) bir araya getirerek bir edebi metin oluşturmaktır.
