Mutualizm nedir, nasıl bir ilişkidir? Mutualizm özellikleri nelerdir? Mutualizm örnekleri ve açıklamaları.
Mutualizm Nedir? Mutualizm Örnekleri
Mutualizm, farklı türlerin organizmaları arasındaki bir etkileşim şeklidir. Bu ilişki sayesinde, her iki organizmanın karşılıklı, biyolojik yeteneklerini artırma (hayatta kalma kapasitesi ve bir tür olarak üreme kapasitesi) sağlanır.
Mutualizmi, organizmalar arasındaki diğer etkileşim biçimlerinden ayırt etmek önemlidir:
Parazitizm: Bir organizma diğerinden beslenir, beslendiği canlıya zarar verir ama öldürmez.
Kommensalizm: İki türün etkileşiminde türlerden biri ne yarar ne de zarar görür.
Rekabet: İki farklı türün aynı kaynaklara bağlı olduğu zaman ortaya çıkar. Örneğin, iki tür çöpçü hayvan aynı hayvanlarla besleniyorsa, yiyeceklere erişim için rekabet etmelidir. Bir türün varlığının diğeri üzerinde olumsuz bir etkisi olduğunda tersi bir ilişki vardır.
Predasyon: Bir tür bir diğerini beslediğinde ortaya çıkar.
İşbirliği: Her iki tür de fayda sağlar ancak ayrı olarak da yaşayabilirler.
Diğer etkileşim biçimlerinin aksine, mutualizm, her iki türün de hayatta kalması ve gelişmesi için önemli bir faktördür.
Mutualizm örnekleri
Mikoriza ve Bitkiler
Bu, mantar ve karasal bitkilerin kökleri arasındaki simbiyotik ilişkilerdir. Mantar kendi başına sentezleyemediği karbonhidrat ve vitaminleri alır. Bitki mineral besin ve su alır. Mikoriza mantarları, karasal bitkilerin %90-95 için, hayatta kalabilmek açısından çok önemlidir. Bu bir kaynak – kaynak ilişkisidir, çünkü hem bitkiler hem de mantar besin elde eder.
Kaynak: pixabay.com
Tozlaşma
Bir hayvan ve bir anjiyosperm bitkisi arasındaki spesifik ilişkidir. Angiyosperm bitkileri, stamenlere (erkek üreme organları) ve karpellere (dişi üreme organları) sahip olanlardır. Stamenleri olan bitkiler, üreyebilmek için polenlerini karpellere ulaştırmaları gerekir.
Bazı hayvanlar polenatörler (tozlayıcılar), bir çiçekten diğerine polen taşıyıcıları olarak işlev görürler. Tozlayıcılar; arılar, eşek arıları, karıncalar, sinekler, kelebekler, böcekler ve kuşlar olabilir. Bazı memeliler yarasalar, bazı keseliler, kemirgenler ve maymunlar gibi polinatörler de vardır. Bu bir hizmet – kaynak ilişkisidir, çünkü hayvanlar, bitkilerin nektar veya polen kaynağından yararlanırken, hayvanlar tozlaşma hizmetini sunarlar.
Ruminantlar ve Mikroorganizmalar
Ruminantların bağırsaklarında, besinlerdeki selülozu sindirmelerini sağlayan mikroorganizma toplulukları vardır. Mikroorganizmalar da elde edilen besinlerden faydalanır.
Kaynak: pixabay.com
Anemon ve palyaço balığı
Deniz anemonu, radyal simetriye sahip bir çiçeğe benzer. Felç edici etkisi olan, aktinoporinler olarak adlandırılan toksik bir madde üretir. Palyaço balığı (amphiprioninae) kırmızı, pembe, siyah, sarı, turuncu veya beyaz çizgilidir.
Palyaço balıkları, aktinoporinlere karşı bağışıklık kazanırlar, bu da onlara anemonun dokunaçları arasında geçiş yapmalarını sağlar, burada daha büyük balıklara karşı korunma, yiyecek elde ederler. Bu ilişkinin anemona olan faydası ise, balıkların parazitleri ve ona zarar veren diğer organizmaları ortadan kaldırmasıdır. Bu bir servis – servis ilişkisidir.
Akasya ve karınca
Korniş akasyası veya boğa boynuzu, yüksekliği 10 metreye kadar ulaşabilen bir çalıdır. Boğa boynuzlarına benzeyen büyük oyuk omurgalara sahiptir. Karıncalar, bitki tarafından üretilen şekerlerle beslenerek gövdelerinde yaşarlar.
Karıncalar, bitkini büyümesini ve dayanıklılığını sınırlayan sürgünlerini yerler. Ayrıca karıncalar, akasya etrafındaki diğer bitkileri de yiyerek su, güneş ve besin gibi kaynaklar için olası rekabetçi ilişkileri ortadan kaldırırlar.
Kaynak: pixabay.com
Karıncalar ve yaprak bitleri
Yaprak bitleri (aphididae), anjiyosperm bitkilerinin parazitleridir. Yaprakların içlerinde, saplarını emdikleri yerden küçük delikler açarlar.
Karıncalar yaprak bitlerine yaklaşır ve onları antenleriyle ovuşturur. Yaprak biti, karıncaları yiyecek olarak kullandığı bir maddeyi salgılar. Yaprak bitleri, onları diğer türlere karşı koruyan karıncaların varlığından yararlanır.
Balık ve karides
Karidesler, bazı balıkların derisinde bulunan parazitleri temizler. Her iki tür arasındaki ilişki, suaygırları ve kuşlar ile bufalo ve ak balıkçıllar arasında da aynı şekildedir.
Kurbağa ve örümcek
Tarantula bir çeşit büyük örümcektir. Kurbağanın yuvasında kalmasına izin verir. Kurbağa onu parazitlerden korur ve yumurtalarına göz kulak olur. Tarantula da kurbağayı korur.
Balıkçıllar ve bufalolar
Sığır balıkçıl (Bubulcus ibis) bir pelecaniform kuştur. Afrika’da, bu kuşlar zebralar, antiloplar, ve bufaloları takip eder. En iyi bilinen mutualizm biçimi, bufalolar ile kurdukları parazitleri ortadan kaldıran ilişkidir. Bu bir hizmet-kaynak ilişkisidir.
Suaygırları ve kuşlar
Bufalo ile kuşların ilişkisine benzer şekilde, bazı kuşlar suaygırlarının derisinde bulunan parazitlerle beslenir. Su aygırı, kuşları besler ve korurken, kendisine zarar veren parazitlerden de kuşlar sayesinde kurtulmuş olur.
