Öğrenmenin aktarımı nedir? Psikolojik bir süreç olan öğrenme aktarımının temelleri ve bilimsel açıklamalarının yer aldığı sayfamız.
Öğrenme aktarımı, öğrenilmiş bir etkinliğin öbür etkinlikleri etkilemesi biçimindeki psikolojik süreç. Üç temel öğrenme aktarımından söz edilebilir; bunlar, pozitif, negatif ve nötrdür (sıfır). Önceden edinilmiş bir beceri yeni bir becerinin kazanılmasını ya da uygulanmasını kolaylaştınyorsa pozitif aktarım söz konusudur. Pozitif öğrenme aktarımının bir örneği, Roman dillerinden birinde yetkinleşmenin öbür Roman dillerinin öğrenilmesini kolaylaştırmasıdır.
Tersine, önceden edinilmiş beceri bir yenisinin kazanılmasını engelleyebilir; bu durum da negatif aktarım olarak adlandırılır. Nötr aktarım durumunda ise, bir beceriyi edinmiş olmanın başka bir beceriyi öğrenmede yok denecek kadar az etkisi vardır. Öğrenme aktarımı, iki deney grubu kullanarak saptanabilir. Bunlardan biri önceden belirli bir beceriyi kazanmış, öbürü ise kazanmamıştır. Yeni becerinin edinilmesinde, uygulamadaki belli bir yetkinlik düzeyi ölçüt kabul edilir ve her grubun bu düzeye ulaşmak için gereksinme duyduğu alıştırma miktarı karşılaştırılır.
Öğrenme aktarımında önem taşıyan bir etken de, yeni bir beceri edinmek için önceden öğrenilmiş becerinin içerdiği bir davranışı unutmanın gerekli olup olmadığıdır. Sözcük çiftleriyle yapılan deneyler bu soruya yanıt getirebilir. Deneklerden, belli bir sözcüğe (uyaran) başka bir sözcükle (yanıt) karşılık vermeleri (örn. ışık-güneş) istenir. Bu sözcüğe başka bir yanıtla karşılık vermeyi, örneğin “ışık” sözcüğünü işitince “lamba” demeyi öğrenmiş olan deneklerin, ikinci sözcük çiftini daha güç öğrendiği görülmüştür. Böylece, önceden öğrenilmiş yanıtın unutulması gerekiyorsa negatif aktarım gerçekleşir.
İki beceriyi oluşturan öğeler arasındaki benzerlik de bir başka önemli etkendir. Öğeler birbirine benziyor ve yeni ile eski beceriler için farklı biçimlerde kullanılmaları gerekiyorsa, aktarım negatif olur. Örneğin “ışık-güneş” çiftinin ezberlenmesi, sonradan “aydınlık” sözcüğüne yanıt olarak “güneş”e benzemeyen bir sözcüğün, sözgelimi “inanç”ın verilmesini engelleyecektir. Negatif öğrenme aktarımı, deneye konu olan yetenekten önce ya da sonra kazanılmış bir becerinin sonucu da olabilir. Yeni bir işin öğrenilmesi önceden edinilmiş bir becerinin ortaya çıkmasını olumsuz etkiliyorsa geriye dönük, öğrenilmiş bir beceri sonradan öğrenilen bir başkasını olumsuz etkiliyorsa ileriye dönük ketvurma söz konusudur.
