Biyolojide organik bileşikler konu anlatımının yer aldığı yazımız. Karbonhidratlar, monosakkaritler, disakkaritler, polisakkaritler, yağlar, fosfolipitler hakkında bilgiler.
Canlı organizmalar, hücrelerinde molekül-er yapılarını oluşturmak, çeşitli molekülleri yapılarına katmak ve organizasyonlarını sürdürebilmek için enerji harcarlar. Hücreler bu gereksinimlerini organik bileşiklerden karşılarlar. Önemli organik bileşikler.
1) Karbohidratlar:
Enerji verici bileşiklerdir. Her zaman uyulmamakla beraber genel formülleri C.(H2nO)n dir. Karbohidratlar büyüklüklerine göre üç gruba ayrılırlar.
A) Monosakkaritler (Basit Şekerler):
Genel formülleri Cn H2n On dir. n sayısı 3-8 kadar olabilir. Bunlar içinde en önemli iki grup 5C’lu pentozlardır. (5C’li riboz şeker RNA yapısında Deoksiriboz ise DNA yapısında yer alır) Biyolojik olarak en önemli monosakkaritler 6C’lu heksozlardır.
Bunlar: Glikoz: Üzüm, incir
Fruktoz: Meyvelerde, çay şekerinin yapısında
Galaktoz: hayvanlardaki süt şekerinin yapısında (laktoz) bulunur.
Glikoz, frukoz ve galaktoz birbirlerinin izomeridir. Kapalı formülleri aynı (C6 H12 O6) yapısal formülleri farklıdır.
B) Disakkaritler (Çift Şekerler):
2 6C’lu monosakkaritler birbirine glikozit bağla bağlanıp aradan bir su molekülünün çıkmasıyla oluşur,
Maltoz: Arpa şekeri: Glikoz + Glikoz —->>> Maltoz + Su
Sakkaroz (Sükroz) Çay Şekeri: Glikoz + Fruktoz —- >>>> Sakkaroz + Su
Laktoz: Süt Şekeri: Glikoz + Galaktoz —- >>> Laktoz + Su
3) Polisakkaritler: (Komplex Şekerler):
Polisakkaritler birbirine glikozit bağ ile bağlanmış çok sayıda monosakkarit birimlerinden yapılmış polimerlerdir. Uzun zincirli olmaları ve alt birimlerin sık sık yan zincirler meydana getirmeleri nedeniyle daha karışık bir yapıya sahiptirler. Yalnız glikoz birimlerinden oluşan komplex şekerlere canlılarda rastlanır. Nişasta, selüloz ve glikojen yapılarında çok sayıda glikoz birimleri bulunan büyük moleküllerdir.
Nişasta: suda erimez, bitkilerde bulunan-depo polisakkaritidir.
Selüloz: suda erimez, bitki hücre çeperlerinde bulunur.
Glikojen: hayvansal nişasta denir. Suda çözünür. Karaciğer ve kaslarda depo edilir.
Yağlar:
Yapıcı ve enerji veren moleküllerdir. Yağlar, yağasidi ve gliserolun birleşmesinden oluşurlar. Bir yağ molekülü bir gliserol ile 3 molekül yağ asidinin birleşmesinden meydana gelir. Yağ asitleri doymuş yağ asidi ve doymamış yağ asidi olmak üzere iki kısımdır. İki karbon arasmda çift bağ bulunuyorsa doymamış, çift bağ bulunuyorsa doymuş yağ asidi denir.
Fosfolipitler:
Yağların yapısına katılan yağ asitlerinin birinin yerine fosforik asit (H3 PO4) girerse oluşan moleküle fosfolipid denir, hücre zarının yapısındaki yağlar bu tiptir.
