Otomatik vites, otomatik transmisyon nedir? Otomatik vitesin özelliği, diğerlerinden farkı nedir, nasıl çalışır? Otomatik vites hakkında bilgi.
Otomatik Vites
Otomatik Vites, otomatik transmisyon olarak da bilinir, otomobillerde, dişli kavrama, hidrolik debriyaj ve çeşitli düzenleyici donanımlardan oluşan ve motor ile tekerlekler arasındaki hız oranının otomatik olarak belirlenmesinde kullanılan aktarma düzeneğidir. 1939’da geliştirilen ve daha sonraları hızla yaygınlaşan otomatik transmisyonlu otomobillerde, sürücü yalnızca gaz ya da fren pedalına basar ve arabanın hızı yükseldikçe ya da düştükçe vites ayarı otomatik olarak gerçekleşir. Motordan gelen krank mili ile hareketi tekerleklere aktaran devindirici mil yağ dolu şanzıman (vites kutusu) içinde doğrudan birleşir; kavrama düzeneği, iki öğeli bir sıcak kavrama ya da üç öğeli bir moment dönüştürücüsü biçiminde olabilir.
Sivili kavramalarda karşılıklı iki kanatlı türbin bulunur. Krank miline bağlı olan türbin dönmeye başladığında, şanzıman içinde çalkalanan yağın aracılığıyla, türbinler arasında bir moment aktarımı gerçekleşir. (Bu durum karşılıklı duran iki vantilatöre benzetilebilir; vantilatörlerden biri çalıştırıldığında, bunun ittiği havanın etkisiyle öteki vantilatörün pervanesi de dönmeye başlar.) Motor yavaş çalıştığında, şanzıman yağı devindirici mile bağlı türbinin kanatları üzerinden kayarak fazla etkili olmaz; ama hız arttıkça kayma oranı azalır ve sivili kavrama düzeneği tıpkı bir dişli kavrama gibi etkili olur.
Hidrolik moment dönüştürücüsü de sivili kavramaya benzer. Her ikisinde de gücü sıvı bir ortam aktarır. Düşük hızlarda, bir pompanın kanatları yağı bir statorun kanatlarına doğru iter. Bu kanatlar yağı bir türbine çarptırarak momenti artırır. Yüksek hızlarda, sivili kavramada olduğu gibi, yağ, stator, pompa ve türbin tek bir birim halinde döner. Hidrolik moment dönüştürücüsünde yağ şanzımanın değişik bölümlerinde değişik hızlarda hareket eder. Pompa yağı çevirerek dışarı püskürtür. Pompayı çevreleyen halka biçimli karter ile türbin, yağı türbine doğru iter. Burada türbinin kanatlarına çarparak içeriye göbek bölümüne doğru kayan yağ statordan geçerek tekrar geri döner. Stator tekyönlü bir kavramayla donatılmıştır. Bu aygıt, düşük hızlarda statorun yağı saptırmasını, yüksek hızlarda da pompa ve türbin ile birlikte kullanılabilmesini olanaklı kılar. Burada anlatılanlar otomatik transmisyonun en basit çalışma ilkeleridir; sistem genellikle daha karmaşıktır ve moment dönüştürücüleri dişli aktarma düzenekleriyle birlikte uygulanır.
