Otoyol nedir, kısaca tanıtımı. Otoyolların özellikleri nelerdir, tarihçesi, ilk paralı otoyollar hakkında bilgi.
Otoyol Nedir? Hakkında Bilgi
Otoyol; iki ya da daha çok şeridi bulunan, geliş ve gidiş yönlerinin birbirinden ortadaki çimen ya da çalılık şeridiyle ayrıldığı karayoludur. Giriş ve çıkışları az sayıda ve denetimli olur; keskin viraj ya da büyük iniş çıkışlar gibi araba sürmeyi zorlaştıran yol koşulları ortadan kaldırılmıştır. Genellikle kalabalık yerleşimlerin içinden değil, yakınından geçen, başlangıç ve bitiş noktalan arasında olabildiğince doğru bir çizgi üzerinde inşa edilen otoyollar yüksek hız, güvenli yolculuk, sürücü ve yolcular için rahatlık, kolaylık ve düşük taşıt işletme maliyeti gibi avantajlar sağlar. Yeni otoyolların çoğunda, özellikle ABD’de, geçişler paralıdır.
İlk paralı otoyollar 1924’te İtalya’da yapılmaya başladı ve kısa zamanda uzunluğu 515 km’ye ulaştı. 10 m genişliğindeki üç şeritli bu autostrada’lar sonraki otoyolların standardına ulaşmasa da, sınırlı sayıda giriş bulunması ve hemzemin geçitlerin olmaması gibi özellikler taşıyordu ve özel şirketlere aitti. İlk gerçek otoyollar Almanya’da inşa edilen Autobahn’lar oldu. Nazilerin ekonomik ve askeri amaçlarla gerçekleştirdiği Autobahn lar 1942’de 2.108 km’ye ulaştı. II. Dünya Savaşı öncesinde Almanya’nın dışında otoyol yapımına girişen tek Avrupa ülkesi Hollanda’ydı. ABD’de paralı Pennsylvania Otoyolu ve Connecticut’taki Merritt Otoyolu ülkenin 1941’de savaşa girmesinden kısa bir süre önce tamamlandı.
Savaş sonrasında otoyol yapımı başlangıçta mali zorluklar nedeniyle yavaş gittiyse de, sonra giderek hızlandı. 1950’de ABD’nin sekiz eyaletinde otoyol standartlarına uygun, toplam uzunluğu 1.200 km’yi aşan ücretli yollar vardı. Bu tarihten sonra hemen her eyalette ücretli ya da ücretsiz otoyollar inşa edildi. İngiltere’de 1949’da çıkarılan Özel Yollar Yasası’yla kurulan 1.127 km’lik otoyol ağı daha sonra 1.600 km’yi aştı. Fransa’da 1950’lerde büyük kentlerden çıkışı kolaylaştırmak için birkaç kısa otoyol (autoroute) inşa edilmişti. Ama hükümetin demiryolu ulaşımını destekleme politikası nedeniyle 1960’lara ve 1970’lere değin yeni yol inşaatına girişilmedi. Batı Almanya’da eyaletlerarası otoyollar için 1957’de üç tane dört yıllık plan hazırlanarak yapıma yeniden başlandı. 1970’te Avrupa’daki otoyolların dörtte biri Batı Almanya sınırları içindeydi ve 1981’de yol ağının uzunluğu 9.173 km’yi bulmuştu. İtalyanlar 1964’te Milano’dan Napoli’ye uzanan ve çok sayıda yan yol ve uzantının eklendiği 805 km’lik Autostrada del Sole’yi tamamladılar. Öbür Avrupa ülkeleriyle Japonya’da da otoyollar yapıldı. Afrika ve Latin Amerika’daki gelişmekte olan ülkelerde başkentler çevresinde kısa otoyollar inşa edildi.
Türkiye’de ilk kez İstanbul’daki Boğaziçi Köprüsü geçişinde başlatılan paralı otoyol uygulaması daha sonra genişletildi. Ayrıca İstanbul, Ankara, İzmir ve öteki büyük kentlerin çevre bağlantılarını sağlayan birçok parasız otoyol da yapıldı. 1992 sonunda otoyol ağının uzunluğu 852 km’ye ulaşmıştı.
