P. T. Barnum kimdir? Amerikalı ünlü bir şovmen ve sirk sahibi olan P. T. Barnum hayatı ve hayatı boyunca yaptıkları hakkında bilgiler.
Phineas Taylor Barnum
P(hineas) T(aylor) Barnum, (d. 5 Temmuz 1810, Bethel, Connecticut – ö. 7 Nisan 1891, Bridgeport, Connecticut, ABD), ünlü şovmen. Halk müzeleri, konserler, üç sahneli sirk gibi eğlence türlerini yaygınlaştırmak amacıyla şaşırtıcı tanıtım yöntemlerine başvurmuştur.
Babası öldüğünde 15 yaşındaydı. Çeşitli işlere girip çıktıktan sonra, Connecticut’ın Danbury kentinde, haftalık Herald of Freedom adlı gazetenin yayımını üstlendi. İftira suçundan üç kez tutuklandı. 1829’da, kendisinden iki yaş büyük olan Charity Hallett ile evlendi. 1834’te New York kentine gitti. Bir yıl sonra Joice Heth adlı çok yaşlı Siyah bir kadını George Washington‘ın 161 yaşındaki dadısı olarak tanıttığı ilk gösterisiyle şovmenliğe başladı.
Kendine yasal bir iş konusu arayan Barnum, bazı zengin kişileri oyuna getirerek 1842’de New York kentinde John Scudder’in elindeki Amerika Müzesi’ni ele geçirdi. Burası doldurulmuş hayvanların, balmumu heykellerin ve benzeri sergilerin sunulduğu beş katlı mermer bir binaydı. Yeni sahibi, müzeyi kısa sürede hilkat garibelerinin, dramatik oyunların, güzellik yarışmalarının ve başka çarpıcı gösterilerin sergilendiği bir eğlence yerine dönüştürdü.
Yinelemeli reklamlar ve abartmalı tanıtmalarla Barnum büyük ilgi uyandırdı. Amerika Müzesi’nde üst üste çıkan iki yangın yüzünden binanın neredeyse tamamı yaranca 1868’de burayı terk etti. O tarihe değin Barnum’un gösterilerini 82 milyon kişi izlemişti. Barnum’un müzedeki ilk başarılı gösterisi Denizkızı Feejee idi. Görünüşte gövdesi balık, başı insan olan bu yaratığın göz boyama olduğu kuşkusuz çok geçmeden anlaşıldı. En çok ilgi çeken gösterilerinden bir başkası, göğüs kemiklerinin altından birbirine yapışmış olan Chang ve Eng adlı Siyamlı ikizlerdi. Ama ona en çok para kazandıran gösteri, 82 cm boyundaki Charles S. Stratton adlı cüce oldu. Bu cüce sayesinde 20 milyon bilet sattı. Başkan Abraham Lincoln tarafından kabul edildikten sonra Barnum ve cücesi başanlı bir yurtdışı turnesine çıktılar. Cüce, Kraliçe Victoria’nın huzurunda özel bir gösteri sundu.
İnsanları garip şeylerle eğlendiren bir kişi olmaktan çıkıp sanatsal etkinliklere yönelmek isteyen Barnum, İsveçli soprano Jenny Lind’i getirtti. Onu “İsveç Bülbülü” adıyla tanıtarak yoğun bir reklam kampanyasına girişti. Lind’in New York’taki ilk gecesini 5 bin kişi izledi; ABD çapında dokuz ay süren konserler sonunda Barnum çok para kazandı.
Mesleğinin doruğuna çıktığında, düzenlediği gösteriler kadar Barnum’un fizik yapısı da ünlenmişti.
Yarı yarıya saçsız başı, 1,90 m’ye ulaşan boyu, mavi gözleri, gaga burnu ve göbeğiyle etkileyici bir görünümü vardı. Kendisine “Şarlatanlar Kralı” diyordu. Doğu üslubunda, İranistan adı verilen üç katlı bir evde oturuyordu. Connecticut’taki Bridgeport’ta, 70 bin m2’lik bir alanda kurulu olan malikânesinde Mark Twain, Horace Greeley ve Matthew Arnold gibi ünlüleri konuk etti.
Barnum, siyasete ve yazarlığa da ilgi duyardı. Connecticut eyalet meclisinde iki dönem görev aldıktan sonra, Bridgeport belediye başkanlığına seçildi. Bu görevdeyken, fahişelikle ve Siyahlara yönelik sendikal ayrımcılıkla mücadele etti. 1855’te, The Life of P. T. Barnum, Written by Himself (P.T. Barnum’un Kendi Kaleminden Yaşamı) adıyla otobiyografisini yayımladı. Kendi ifadesine göre kitap 1 milyon adet sattı.
Çoğu kişinin onun adını sirkle özdeş saymasına karşın, Barnum 60’ını geçinceye değin sirk şovmeni olmadı. Modern sirki kuran Barnum değildi; ama emekli olan yetenekli James A. Bailey ile bir araya gelerek, Amerikan gösteri geleneğine dev boyutlar, unutulmaz gösteriler kazandırdı. İlk gösteri mevsiminde elde ettiği büyük ilgiyle çok çabuk parasını çıkaran 6,5 ton ağırlığındaki Jumbo adlı fille mesleğini noktaladı. 81 yaşında ağır bir hastalığa yakalandı. İsteği üzerine, bir New York gazetesi ölüm ilanını önceden yayımladı. İki hafta sonra, sirkin gişe gelirlerini incelerken, Connecticut’taki malikânesinde öldü.
