Peri Nedir? Periler Hakkında Tüm Dünyadan İlginç Bilgiler ve İnanışlar

Peri nedir? Periler, dünya genelinde mitolojilerden masallara, halk inançlarından modern kültüre kadar geniş bir yelpazede yer alan doğaüstü varlıklardır. Yunan’dan İskandinav’a, İrlanda’dan Slav mitolojisine kadar farklı kültürlerdeki perilerle ilgili ilginç bilgileri ve inanışları keşfedin.

Peri, folklorda, insan ilişkilerini büyülü biçimde etkilediğine inanılan doğaüstü varlık. Peri sözcüğü Avrupa’da ancak ortaçağdan beri kullanılmaktadır. Oysa periler başka yazılı ve sözlü edebiyatlarda, Hint mitolojisindeki gandharva’lardan (kutsal şarkıcı) Yunan mitolojisindeki ve Homeros’taki nympha’lara (su perisi), Arap mitolojisindeki cinlerden Eskimolar, Amerika Yerlileri ve Samoalılardaki benzer varlıklara kadar, çeşitli biçimlerde, çok daha eskilerden beri vardır.

Güzel ya da yakışıklı oldukları düşünülen perilerin yaşamı insanlarınkine benzer. Ama onlar insanlardan daha uzun yaşarlar, ruhları yoktur ve ölünce yok olurlar. Genellikle çocukları kaçırır, yerlerine bir başka çocuk bırakırlar. Yetişkinleri de periler ülkesine kaçırdıkları olur. Hıristiyanlık öncesi inançlardaki ölüler ülkesine benzeyen periler ülkesinde bir şey yiyen ya da içenler artık geri dönemezler. Bir periyle bir insan belli sınırlamalara uymak koşuluyla evlenebilir. Bu sınırların çiğnenmesi evliliğin sonu ve genellikle insan olan eşin ölümü anlamına gelir. Kimi peri kızlarına âşık olanların sonu da ölümdür. Periler insan boyunda olabildiği gibi, 10 em den küçük de olabilirler. Peri kızları, özellikle doğum ve ölüm gibi olayları önceden bilebilirler.

Peri inancı özellikle İrlanda, Çornwall, Galler ve İskoçya’da yaygındır. İskoçyalı papaz Robert Kirk 1691’de yazdığı The Secret Commonwealth of Elves, Fauns and Fairies (1763; Elfler, Faunlar ve Perilerin Gizli Dünyası) adlı kitabında, perilerin insanla melek arasında varlıklar olduğunu söyler. 15. yüzyılda Jeanne d’Arc’ın heretiklik suçlamasıyla yargılandığı davanın iddianamesinde perilerin tam bir tanımı da yer alır. Ortaçağdan beri İtalyan Matteo Boiar-do ve Ludovico Ariosto, İngiliz Edmund Spenser, Fransız Charles Perrault ve Danimarkalı Hans Christian Andersen gibi sanatçılar yapıtlarında perileri konu almışlardır.

Katharine Briggs’in An Encyclopedia of Fairies (1976; Periler Ansiklopedisi) adlı yapıtı İngiltere’deki peri inançlarını anlatır. 1977’de Kurt Ranke’nin yönetiminde yayımlanmaya başlayan Enzyklopadie des Mârchens (Masal Ansiklopedisi) konuyu çok kapsamlı bir biçimde ele alır.

Türk folklorunda birçok boş inanca, masal ve halk öykülerine konu olan periler, cinlerin dişisi kabul edilirler. Masallarda periler padişahı, periler padişahının kızı ya da herhangi bir peri kızı kimliği ile yer alırlar. Bir peri kızına âşık olan şehzade ya da sıradan bir masal kahramanı erkek binbir güçlüğü aşarak periler padişahının sarayına ulaşır; sevdiği peri kızını elde etmek için doğaüstü güçlerin yardımıyla olmayacak işler başarır. Masal kahramanlarının karşısına, bir kötülüğe uğradıkları için kurbağa, keçi, tilki, kuş vb biçimlerde çıkan peri kızları sonunda kurtulurlar ve kendilerini kurtaran delikanlıyla evlenirler. Çoğu zaman iyilik yapan peri kızları, güçlerini kötü kimseleri cezalandırmak için de kullanırlar.

Peri kızı ile bir insanın birleşmesinden olan masal ya da halk öyküsü kahramanları da vardır. Dede Korkut Kitabında yer alan “Basat’ın Tepegöz’ü Öldürmesi” öyküsündeki Tepegöz bunlardan biridir. Halk arasındaki söylentilerde perilerin mavi gözlü genç erkeklere düşkün oldukları, çarptıklarını aralarına alıp sersemlettikleri, deli ettikleri anlatılır. Bu nedenle halk perilerin kötülüklerinden çekinir ve onları etkisiz kılmak için çeşitli önlemler alır. Cin ya da peri çarpan kişiler nefesi keskin hocalara okutulup üfletilir. Hocaların ayrıca muska yazarak perileri bağlaması ve şikâyetçileri kurtarması da söz konusudur. Halk inanışına göre cin ve perilerin mekânı lohusa odası, hamam külhanı, saçak altı, kapı arkası, çöplükler, ören yerleri ve mezarlıklardır.

Periler Hakkında Tüm Dünyadan İlginç Bilgi ve İnanışlar

Periler, dünya genelinde mitolojilerde, masallarda ve halk inançlarında yer alan fantastik varlıklardır. İşte perilere dair dünya genelinden ilginç bilgiler ve inanışlar:

1. Mitoloji ve Efsaneler:
   • Yunan Mitolojisi: Yunan mitolojisinde periler, ormanlarda ve dağlarda yaşayan doğa ruhları olarak betimlenir. Dryadlar (ağaç perileri) ve Nereidler (deniz perileri) gibi çeşitli türleri bulunur.
   • Norse Mitolojisi: Norse mitolojisinde, “norn” olarak adlandırılan kadın kader perileri, dünyanın kaderini ören ve şekillendiren varlıklar olarak kabul edilir.
   • Slav Mitolojisi: Slav mitolojisinde, orman perileri olan Leshy ve vodyanoy (suda yaşayan periler) gibi çeşitli periler bulunur.
2. Orman Perileri ve Nymph’ler:
   • Ormanlarda yaşayan periler, birçok kültürde farklı isimlerle anılır. Yunan mitolojisindeki dryadlar, Roma mitolojisindeki hamadryadlar, İngiliz mitolojisindeki wood nymph’ler gibi farklı adlandırmalarla karşılaşabilirsiniz.
3. Peri Halkları ve Efsaneler:
   • İskoçya’da, “seelie” ve “unseelie” olarak bilinen iki farklı peri halkı vardır. Seelie perileri genellikle iyiliksever ve yardımsever olarak tanımlanırken, unseelie perileri genellikle kurnaz ve insanlara zarar verebilen varlıklar olarak düşünülür.
   • İrlanda mitolojisindeki Sidhe (şi), eski bir perilik halktır ve insanlara hem yardım edebilen hem de zarar verebilen varlıklar olarak bilinirler.
4. İskandinav Huldufólk:
   • İzlanda mitolojisinde, “huldufólk” olarak bilinen gizemli varlıklar, perilere benzeyen varlıklardır. İnanışa göre, bu varlıklar insanlarla aynı dünyada yaşarlar, ancak genellikle insan gözü tarafından görülemezler.
5. Doğa ve Element Perileri:
   • Bazı inanışlara göre, periler doğanın çeşitli elementlerini temsil eder. Hava perileri, su perileri, ateş perileri gibi farklı türlerdeki periler, doğanın dengesini koruma veya etkileme gücüne sahip olarak düşünülür.
6. Modern Kültürdeki Etkisi:
   • Periler, günümüzde edebiyat, sinema ve sanatta sıkça karşımıza çıkar. Masallar, çocuk kitapları ve fantastik romanlarda periler sıkça kullanılan karakterler arasındadır.

Periler, dünya genelinde farklı kültürlerde benzer veya farklı özelliklerle anılan, doğa ile iç içe varlıklar olarak popülerliğini sürdüren mistik varlıklardır. Bu varlıklar, zaman içinde çeşitli mitolojilerde ve halk inançlarında farklı anlamlar ve özellikler kazanmışlardır.