Rasyonel problem çözme aşamaları nelerdir? Rasyonel problem çözme aşamalarının kişilerarası çatışma çözümüne uygulanması.
Rasyonel Problem Çözme Aşamaları
Rasyonel problem çözme sürecinin aşamaları:
- 1. Sorunun fark edilmesi
- 2. Sorunun tanımlanması
- 3. Alternatiflerin üretilmesi
- 4. Çözümlerin seçilmesi
- 5. Uygulama
- 6. Değerlendirme ve düzeltme
“Kaybeden yok / kazan-kazan” anlayışı ile çatışmaya neden olan sorunun çözümlenmesi temelde 6 aşamada gerçekleşir:
1. Sorunu tanımlama
Sizce sorun nedir? Bu konuda kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Burada “ben dili” kullanmak ve her iki tarafı da memnun edecek bir çözüme ulaşma tutumu içinde olduğunuzu belirtmek önemlidir. Gereksinim ve duygular “ben iletileri” ile dile getirildiğinde karşılıklı suçlamalardan kaçınılmış mevcut sorunun bizim üzerimizdeki etkisi açıklanmış olur.
“Ben derse konsantre olduğum esnada konuştuğunda dikkatim dağılıyor, sinirleniyorum.”
Ben iletisi sorun olan davranışın tanımlanması, bu davranışın bizim üzerimizdeki somut etkisinin açıklanması esasına dayanır. Suçlama içermediği için karşı tarafta savunucu bir tutuma yol açmaz. Bu aşamada kendi açımızdan sorunu tanımlamalı, gereksinimlerimizi açıklamalı ve hemen etkin dinlemeye geçmeliyiz.
2. Olası çözümler üretme
Beş ya da on dakika gibi belirli bir zaman süresi içinde aklınıza gelen çözümleri, iyi ya da kötü, mümkün ya da değil gibi süzgeçlerden geçirmeden olduğu gibi ortaya koyun. Bu aşamada amaç, sorunla ilgili olabildiği kadar çok sayıda çözüm yolunu bir liste halinde ifade edebilecek duruma gelmenizdir.
3. Çözümleri değerlendirme
Bu aşamada her çözüm yolu değerlendirilerek, bu çözüm yollarının çatışmanın taraflarını tatmin edip etmediği tartışılır. Bu evrede kişilerin dürüstçe düşüncelerini ifade etmeleri önemlidir. Bir çözüm tarzını istemediği halde karşısındaki memnun olsun diye kabul etmek, iki kişinin arasındaki ilişkinin sağlığı bakımından sakıncalıdır.
4. Karar verme
Bu aşamada en iyi çözümün hangisi olduğuna karar vermek gerekir. Kalan birkaç öneri üzerinde çatışma yaşayan tarafların hemfikir olması çok önemlidir. Hangi önerinin uygulanacağına birlikte karar verilmelidir.
5. Bu kararın nasıl uygulanacağını belirleme
Bu evrede çözümün ayrıntıları konuşulur. Burada ayrıntılardan kastedilen, çözüm uygulamaya konduğunda her iki tarafça ne gibi uyarlamalar ve ayarlamalar yapılması gerektiğinin konuşulmasıdır. Çözüm bir planlamayı gerektiriyorsa hemen planlamaya başlanmalıdır. Burada üzerinde durulması gereken nokta çözümün uygulamaya geçebilmesi için gerekli işlemlerin her iki kişi tarafından anlaşılmış olmasıdır.
6. Çözümün başarısını değerlendirme
Belirli bir süre sonra tekrar toplanarak seçilen çözüm önerisinin uygulanışı ve başarısı konusu tartışılır. Gerekirse yeni bir öneri üzerinde durulur. Bir çözümün gerçekten uygulanabilir ve uygulanamaz olduğunu denemeden anlamak zordur. Çözümü bir süre uyguladıktan sonra gözden geçirmek üzere bir araya gelmekte büyük fayda bulunmaktadır. Bu durumdan sonra çözüm tarzında bazı değişiklikler önerilebilir. Hatta öyle bir durum olabilir ki çözümü her iki taraf tatmin edici bulmayıp yeniden gözden geçirmek gereği duyabilir.
Önemli olan sorunun altında ezilmek yerine her iki tarafı da hoşnut edecek bir çözüme ulaşıncaya kadar yaratıcı bir biçimde sorunla uğraşmak yapıcı çözüm önerileri getirmektir. Zaten anlatılan tüm bu bilgiler yerine geldiğinde ilişkiler daha yapıcı olacak ve karşılıklı olarak birbirini anlama söz konusu olacaktır.
