Saltuklular Beyliğini kim kurdu? Saltuklular Beyliğinin haritası, kuruluşu, tarihi, özellikleri hakkında bilgi.
Saltuklular Beyliği Haritası
Saltuklular; Anadolu Türk beyliğidir. (1071-1202). Kurucusu Alpaslan’ın komutanlarından Ebu’l-Kasım Saltuk’tur. Beyliğin merkezi Erzurum idi. Bayburt, ispir, Oltu, Tercan, Micingird, Koçmaz ve çevresi beyliğin topraklarını oluşturuyordu. Emir Saltuk’un ölümüyle yerine geçen oğlu Ali (1102-1124). Büyük Selçuklu Sultanı Berkyaruk ile kardeşi Mehmet Tapar arasındaki iktidar mücadelesinde Tapar’ın yanında yer aldı, onun hazırladığı orduya katıldı. 22 yıl saltanat süren Emir Ali, Hristiyanlara karşı yaptığı savaşlarla kendini gösterdi. Yerine geçen Ziyaettin Gazi (1124-1132) Erzurum’daki Kale Camisi ile Tepsi Minare’yi yaptırdı. Döneminde Gürcüler, İspir ve Pasin Ovası’na kadar ilerlediler. Oltu’yu yaktılar. Ziyaettin Gazi’nin ölümünden sonra yerine geçen Emir Ali’nin oğlu İzzettin II. Saltuk (1132-1168). Saltukluların en büyük hükümdarıdır.
1153’te Ani yakınlarında Gürcülerle yaptığı savaşta ağır bir yenilgiye uğradı ve tutsak düştü. Damadı olan Ahlat Şahı Sökmen’in verdiği fidye ile özgürlüğüne kavuştu. 1161’de Gürcülerin Ani’yi ele geçirmeleri üzerine, yöredeki Türk beylikleri ortaklaşa harekete geçtiler. Gürcü Kralı Dimitri’ye ona karşı savaşmayacağına söz vermiş olan Emir Saltuk savaş alanını terk edince Türk kuvvetleri yenildiler. Ölümünden sonra yerine geçen oğlu Nasırüttin Muhammet’e (1168-1190) ilişkin bilgiler azdır. Döneminde David komutasındaki Gürcüler Erzurum önlerinde Saltuklularla yaptıkları savaşı kazandılar ve onları kente sığınmak zorunda bıraktılar. Erzurum’un güçlü sırlarım aşamayacaklarını anlayan
Gürcüler, yağmalamakla yetinerek geriye döndüler. Bu savaşın kesin tarihi bilinmemekle birlikte, 1183 ya da 1184’te yapılmış olması gerekir. Nasırüttin Muhammet’in ölümünden sonra Saltuklu tahtına kız kardeş, Mama Hatun (1191-1200) çıktı. Mama Hatun, Tercan’da kendi adını taşıyan bir kervansaray ve türbe yaptırdı. Melikşah’ın (1200-1202) kısa saltanatı beyliğin tarihe karıştığı dönemdir. 1202’de Anadolu Selçuklu Sultanı II. Rüknettin Süleyman Şah, Saltuklu topraklarını ele geçirmek için harekete geçti. Erzurum önlerine geldiğinde Melikşah, sultanı saygıyla karşıladıysa da, Süleyman Şah, Melikşah’ı hapsetti, Erzurum ve yöresinin yönetimini kardeşi Mugusüttin Tuğrul Şah’a verdi. Bir yüzyıldan fazla Erzurum ve yöresine egemen olan Saltuklu Devleti tarihe karıştı (1202). Erzurum’da Saltuklu döneminden günümüze ulaşan Kale Camisi, Ula Cami, Tepe Minare, Üç Kümbetler gibi mimarlık eserleri vardır.
