Sentriol nedir, nerede bulunur? Sentriolün yapısı nasıldır, hücre bölünmesindeki görevi ve önemi nedir? Sentriollerin işlevi ve bölünmedeki aşamalar.
Sentriol
Mikrobiyolojide, sentrioller tüp şeklindeki moleküller veya protein iplikleri olan mikrotübül gruplarından oluşan silindirik hücre yapılarıdır. Sentroller olmadan, kromozomlar yeni hücrelerin oluşumu sırasında hareket edemezlerdi.
Sentrioller, hücre bölünmesi sırasında mikrotübüllerin toplanmasını organize etmeye yardımcı olur. Basitçe ifade etmek gerekirse, kromozomlar, hücre bölünmesi sürecinde sentriolun mikrotüplerini bir otoyol olarak kullanırlar.
Sentrioller Nerede Bulunur?
Sentrioller tüm hayvan hücrelerinde ve sadece birkaç bitki hücresi türünde bulunur. İki sentriol – bir anne sentriol ve bir yavru sentriol – hücre içinde sentrozom adı verilen bir yapıda bulunur.
Sentriollerin çoğu, dokuz mikrotübül çiftine sahip yengeçler gibi bazı türler hariç olmak üzere, dokuz mikrotübül üçlüsü setinden oluşur. Standart sentriol yapısından sapan birkaç tür daha vardır. Mikrotübüller, tubulin adı verilen tek tip bir küresel proteinden oluşur.
İki Ana İşlevi
Mitoz veya hücre bölünmesi sırasında, sentrozom ve sentrioller çoğalır ve hücrenin zıt uçlarına göç eder. Sentrioller, her bir yavru hücrenin uygun sayıda kromozom almasını sağlamak için hücre bölünmesi sırasında kromozomları hareket ettiren mikrotübüllerin düzenlenmesine yardımcı olur.
Sentrioller ayrıca silya ve flagella olarak bilinen hücre yapılarının oluşumu için de önemlidir. Hücrelerin dış yüzeyinde bulunan silya (kirpikler) ve flagella (kamçı) , hücresel harekete yardımcı olur. Birkaç ek protein yapısı ile kombine edilen bir sentriole, bazal bir vücut olacak şekilde modifiye edilir. Bazal cisimler, silyaları ve flagellaları hareket ettirmek için bağlantı noktalarıdır.
Hücre Bölünmesinde Önemli Rolü
Sentrioller, hücre çekirdeğinin dışında, ancak yakınında bulunur. Hücre bölünmesinde birkaç aşama vardır: oluşum sırasına göre bunlar interfaz, profaz, metafaz, anafaz ve telofazdır. Sentriollerin hücre bölünmesinin tüm aşamalarında oynayacakları çok önemli bir rolü vardır. Nihai hedef, çoğaltılmış kromozomları yeni oluşturulan bir hücreye taşımaktır.
Fazlar ve Çoğaltma
İnfaz olarak adlandırılan mitozun ilk aşamasında, sentrioller çoğalır. Bu, hücre bölünmesinden hemen önce, hücre döngüsünde mitoz ve mayozun başlangıcını işaret eden fazdır.
Profaz ve Asterler ve Mitotik İğ
Profazda, sentriollü olan her bir sentrozom hücrenin zıt uçlarına doğru göç eder. Her hücre kutbuna tek bir sentriol yerleştirilir. Mitotik iğ başlangıçta her sentriol çiftini çevreleyen asters olarak adlandırılan yapılar olarak görünür. Mikrotübüller, her bir sentrozomdan uzanan, böylece sentriol çiftlerini ayıran ve hücreyi uzatan iğ ipliklerini oluşturur.
Bu iplikleri, çoğaltılmış kromozomların yeni oluşan hücreye taşınması için yeni döşeli bir otoyol olarak düşünebilirsiniz. Bu benzetmede, kopyalanmış kromozomlar otoyol boyunca ilerleyen bir arabadır.
Polar İpliklerin Konumlandırılması ve Metafaz
Metafazda, sentrioller polar iplikleri sentrozomdan uzağa ve kromozomları metafaz plakası boyunca konumlandırmaya yardımcı olur. Otoyol benzetmesine uygun olarak, şerit düz kalır.
Anafaz ve Kardeş Kromatidler
Anafazda, kromozomlara bağlı polar iplikler kardeş kromatidleri (replike kromozomlar) kısaltır ve ayırır. Ayrılan kromozomlar, sentrozomdan uzanan polar iplikler tarafından hücrenin karşı uçlarına doğru çekilir.
Otoyol benzetmesinin bu noktasında, sanki otoyoldaki bir araba ikinci bir kopyayı kopyalamış gibi ve iki araba aynı otoyolda, zıt yönlerde birbirinden uzaklaşmaya başlıyor.
Telofaz ve Genetik Olarak İki Aynı Hücre
Telofazda, iğ iplikleri, kromozomlar farklı yeni çekirdeklere bağlanınca dağılır. Hücrenin sitoplazmasının bölümü olan sitokinezden sonra, her birinin sentrozomunda bir sentriol çifti olan iki, genetik olarak özdeş yeni hücre üretilmiş olur.
Bu son aşamada, araba ve otoyol benzetmesini kullanarak, iki araba tamamen aynı görünüyor, ancak şimdi tamamen ayrılmışlar.
