Sevr Antlaşması ne zaman ve kimler arasında imzalanmıştır? Sevr Antlaşması’nın önemi, maddeleri, özellikleri ve verilen tepkiler.
Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920)
Birinci Dünya Savaşı sona erdiğinde yenen devletler, yenilen devletlere ağır koşullarda antlaşmalar imza ettirirken, Osmanlı Devleti ile ateşkes antlaşması imzalamakla yetinmişlerdi. Kesin barış antlaşmasını imzalamamalarının nedenleri:
► Diğer yenilen devletler, sadece bazı topraklarını kaybedip devlet olarak varlıklarını devam ettirirken, Anlaşma Devletlerinin Paris’te yaptıkları hazırlık görüşmelerinde Osmanlı Devleti’nin parçalanması çoktan kararlaştırılmıştı.
Fakat aralarında anlaşmazlıklar vardı Bunlar:
- Paylaşım planlarında İtalya’nın payına ayrılan bazı bölgelerin, Yunanlılara verilmek istenmesi
- İstanbul ve boğazların ne olacağı konusu
- Anadolu direnişi karşısında, işgalci devletlerin tavırlarındaki farklılıklar.
Belirtilen anlaşmazlıklara rağmen ortak çıkarlarının olması anlaşma devletlerini birleştirdi.
İmzalanma nedenleri:
- TBMM’nin açılması. Yenik Türk Devleti’nin kuruluşunun 30 Nisan 1920’de dünyaya duyurulması
- Anadolu hareketinin güçlenmesi karşısında İstanbul hükümetinin varlığını sürdürebilmek amacıyla anlaşma devletleriyle hemen bir barış antlaşması imzalayarak Anadolu hareketine son vermek istemesi
- Anlaşma devletlerinin, Anadolu hareketinin güçlenmesi ve işgallerinin tehlikeye düşmesi üzerine kendi aralarındaki anlaşmazlıkları bir tarafa bırakmaları.
- İngiltere’nin desteklediği Yunan kuvvetlerinin 22 Haziran 1920’de Bursa-Uşak çizgisini aşarak Batı Anadolu’da işgallere başlaması, Trakya’yı işgal etmeleri üzerine Osmanlı yöneticileri telaşa düştü.
Barış İmzalanırsa; savaş sona erecek, halk rahat edecek, Mustafa Kemal de yalnız kalacaktı.
San Remo’da barışın esaslarının belirlenmesi için toplanıldı. Tevfik Paşa Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını içeren taslağı onaylamadı. Yunan işgallerinin yaygınlaşması üzerine İstanbul’da yapılan olağanüstü toplantı sonunda Korgeneral Rıza Paşa’nın dışındaki üyeler San Remo tekliflerini kabul ettiler. Paris’e giden Damat Ferit Paşa Osmanlı tarihinin kara lekesi olan Sevr Barış Antlaşması’nı imzaladı. (10 Ağustos 1920)
Sevr Antlaşması Haritası
ANLAŞMANIN KOŞULLARI:
- Boğazlar bütün devletlere daima açık olacak. Türklerin bulunmadığı bir komisyon tarafından yönetilecekti.
- Ege Bölgesinin büyük bir bölümü ile Doğu Trakya, Yunanlılara verilecekti.
- Doğu Anadolu’da Bağımsız Ermenistan ve Kürdistan isimli iki devlet kurulacaktı.
- Antalya ve Konya dahil İç Batı Anadolu İtalyanlara verilecekti.
- Adana’dan Sivas’a kadar İç Anadolu Fransızlara ait olacaktı.
- Osmanlı İmparatorluğuna bağlı Suriye Irak, Arabistan Fransızlar ile İngilizler arasında paylaşılacaktı.
- İç güvenliği sağlamak için 50.700 kişilik ordu bulundurabilecek, ağır silahlar olmayacaktı.
- Ekonomik, adli ve mali kapitülasyonlar galip devletlerin çıkarma yeniden düzenlenecek, azınlıklara geniş ayrıcalıklar verilecekti.
- Osmanlı Devleti anlaşmaya uymazsa, İstanbul elinden alınacaktı.
ÖZELLİKLERİ:
- ► Osmanlı Devletini fiilen sona erdirmiştir.
- ► Osmanlı Devleti’nin imzaladığı son antlaşmadır.
- ► Osmanlı Parlamentosunun onayından geçmediği için Kanun-i Esasiye ters düşmüştür. Osmanlı parlamentosu Türk yurdunun parçalanmasına razı olmayarak Misak-ı Milliyi kabul etmişti. Padişah antlaşmayı imzalamakla milli iradeye de karşı gelmiş oluyordu.
- ► TBMM ve Türk halkı tarafından kabul edilmediği için yürürlüğe girmemiştir.
SEVR’E KARŞI TEPKİLER
Sevr Barışına TBMM’nin tepkisi çok daha büyük olmuştur.
- TBMM, 19 Ağustos 1920’de yaptığı toplantıda, Sevr Barışı’nı imzalayanları ve onaylayanları vatan haini ilan etmiştir.
- Sevr Barışını kesinlikle tanımadığını tüm ilgili devletlere bildirmiştir.
- Padişahın ve Osmanlı yöneticilerinin vatan haini olduklarının anlaşılması halkın direnme gücünü kamçılamış ve ulusal mücadeleye katılım hızlanmıştır.
