Sosyolojide araştırma yöntem ve teknikleri nelerdir? Araştırma yöntem ve tekniklerinin maddeleri halinde açıklamaları.
Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri
A. Araştırma Yöntemleri
1. Tümevarım (İndüksiyon): Tek tek olayların incelenmesiyle elde edilen verilere dayanarak bütün hakkında yargıya ulaşma yöntemidir.
2. Tümdengelim (Dedüksiyon): Bilimsel açıdan doğruluğu kanıtlanmış genel yargılardan hareketle özel durumlar hakkında yargılara ulaşmadır.
3. Analoji: İki olay arasındaki benzerliklerden yola çıkarak bir sonuca ulaşmayı sağlayan düşünme yöntemidir.
B. Araştırma Teknikleri
1. Gözlem: Kendiliğinden oluşan olayları, oluştukları sırada amaçlı ve sistemli bir biçimde incelemektir. Genelde her bilim işe gözlemle başlar ve vardığı sonuçlan yine gözlemle denetler. Gözlemci gözlemi ya olaya katılarak ya da olayın dışında kalarak yapar.
2. Anket: Tarama araştırmalarında en çok kullanılan tekniktir. Sosyal bir problemle ilgili kişi ya da grupların doğrudan okuyup cevaplayacakları soru cetveli hazırlanması yoluyla bilgi toplanmasıdır. Kamuoyu araştırmaları, saha araştırmaları, seçim anketler bu tekniğe örnektir. Çok sayıda bireyden etkin bir şekilde veri elde etmeyi mümkün kılar ve sosyolojiye sayısal çalışma olanağı sağlar. Katılımcıların cevapları arasında kesin bir karşılaştırma yapma imkânı verir. Ancak toplanan malzeme yüzeysel olabilir.
Örneklem Alma:
Özellikle anket türü araştırmalarda konunun bütünü üzerinde inceleme yapmak çok güç olduğu için, sosyologlar incelenen konunun bir kısmını ele alır, inceler ve ulaştıkları sonucu genelleştirirler. Bir bütünün kendi içinden seçilmiş ve kendisini temsil eden parçasına örneklem denir.
3. Sosyometri (Kümeölçüm): Küçük gruplardaki grup içi ilişkileri ölçmeyi ve grafikle göstermeyi sağlayan tekniktir. Bu teknikte belli bir gruptaki her üyeden, grubun diğer üyelerinin hangilerinden hoşlandığını, hangilerinden nefret ettiğini, kimlerle birlikte çalışmayı kabul edip etmediğini belirtmesi istenir. Bu testlerden hareketle grubun sosyogramı (ilişki haritası) çizilir.
4. Monografi: Grubun bütününü tanımak amacıyla, grubun tüm niteliklerini taşıyan küçük bir grubun derinlemesine araştırılmasıdır. Le Play bu tekniği ilk defa maden işçilerinin aile yapılarını araştırmada kullanmıştır. Türkiye’de ise daha çok köy monografileri şeklinde araştırmalar yapılmıştır. Monografiler; belde (köy, şehir) monografileri ve kuruluş (sendika, siyasi parti, baskı grubu) monografileri olarak ikiye ayrılır. Alan çalışmasında gözlem, anket görüşme gibi veri toplama tekniklerinden yararlanılır. Zengin ve ayrıntılı veri sağlayan bu tekniğin bulguları sadece araştırma yapılan alan için geçerlidir.
5. İstatistik: Sayı ile belirtilebilen verilerin elde edilmesinde, sınıflandırılmasında, sunulmasında ve saklanmasında kullanılan bir tekniktir. Bu teknikte önce veriler toplanır, bir araya getirilir. Sonra toplanan veriler sınıflandırılır. Son aşamada ise bu veriler metin, tablo veya grafik şeklinde açıklanır.
6. Tarihsel İnceleme: Sosyal araştırmalarda olguların geçmişini inceleyebilmek için tarihsel verilerden yararlanma tekniğidir.
7. Olay İncelemesi: Ele alınan olayı, tüm yönleriyle yoğun gözlem altında bulundurarak onun kendisine özgü niteliklerini ortaya çıkartmayı amaçlayan bir tekniktir. Belirli bir toplumsal olayın ortaya çıktığı koşullar, olayla ilgili kişi ve gruplar, bunların farklı davranışlarda bulunmalarının nedenleri, olayın sonuçları, olayın sonuçlarının insanları nasıl etkilediği olay incelemesiyle ortaya konulur. Olay incelemelerinde çeşitli belgelerden ve kişilerin yaşam öykülerinden yararlanılır.
