Süperdev, süpernova, beyaz cüce ve kırmızı dev nedir ve özellikleri nelerdir? Nasıl oluşurlar? Güneşimizi gelecekte neler bekliyor, ne olacak, hakkında bilgi.
Güneşimiz devasa bir kırmızı yıldız olacak. O kadar büyüyecek ki, Dünyamızı bile yutabilecek. Betelgeuse, Orion yakınlarında gökyüzünde görebileceğiniz kırmızı dev bir yıldızdır.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Kırmızı devler
Sonunda bir ana dizi yıldızı tüm hidrojenini tüketecektir. Daha sonra helyum atomlarını karbon gibi daha büyük elementlere kaynaştırmaya başlar. Bu zamanda, yıldızın çekirdeği içe doğru çökecektir. Yıldızın dış katmanları yayılacak ve soğuyacaktır. Sonuç, yüzeyi daha soğuk ve rengi kırmızı olan daha büyük bir yıldızdır. Yıldız artık bir kırmızı devdir.
Beyaz Cüceler
Sonunda kırmızı bir dev, çekirdeğindeki tüm helyumu yakar. Bundan sonra ne olacağı, yıldızın kütlesine bağlıdır. Güneş gibi bir yıldız füzyonu durdurur ve beyaz cüce bir yıldıza dönüşür. Beyaz cüce, yaklaşık Dünya büyüklüğünde sıcak, beyaz, parlayan bir nesnedir. Sonunda beyaz cüce soğur ve ışığı kaybolur.
Sirius – Kaynak: pixabay.com
Sirius, gökyüzündeki en parlak yıldız olarak görülüyor. Aslında bir ikili yıldız sistemidir. Sirius A ana dizide. Sirius B, küçük bir beyaz cücedir.
Özet
- Yıldızlar helyumu daha büyük atomlara dönüştürdüklerinde kırmızı devler haline gelirler.
- Kırmızı bir devde, hidrojenin dış katmanları genişlerken iç helyum çekirdeği büzülür.
- Helyum bitince yıldızlar beyaz cüceye dönüşür.
Ya güneş daha büyük olsaydı?
Daha büyük bir yıldızın farklı bir kaderi vardır. Sadece sonunda yok olmayacak. Büyük bir yıldız patlayacak. Bu patlamalar hepimiz için çok önemli. Onlar olmadan var olamazdık. Süpernova patlamalarının sonuçlarını görmek için kendinize bakmanız yeterlidir.
Süperdevler
Daha büyük bir yıldız, yaşamını daha dramatik bir şekilde sona erdirir. Çok büyük yıldızlar kırmızı üstdevler haline gelir. Kırmızı bir devin aksine, kırmızı bir süperdevin içindeki tüm helyum gittiğinde füzyon devam eder. Daha hafif atomlar, demir atomlarına kadar daha ağır atomlara dönüşür. Füzyon yoluyla demirden daha ağır elementler oluşturmak, ürettiğinden daha fazla enerji kullanır. Bu nedenle yıldızlar normalde daha ağır elementler oluşturmazlar. Yıldızın kaynaşacağı başka element kalmadığında, çekirdek yerçekimine yenik düşer ve çöker.
Betelgeuse kırmızı bir üstdevdir. Bilinen en büyük yıldız olan VY Canis Majoris daha da büyüktür. Kırmızı hiperdev olarak sınıflandırılır.
Kırmızı bir süperdevde füzyon durmaz. Daha hafif atomlar birleşerek daha ağır atomlara dönüşür. Sonunda demir atomları oluşur.
Supernova – Kaynak: pxhere.com
Süpernova
Kaynaşacak hiçbir şey kalmadığında, yıldızın demir çekirdeği şiddetle patlar. Buna süpernova patlaması denir. Serbest bırakılan inanılmaz enerji, ağır atomları bir araya getirir. Altın, gümüş ve uranyum dahil olmak üzere süpernova patlamalarında demirden daha ağır elementler oluşur. Bir süpernova, tüm bir galaksi kadar parlak bir şekilde parlayabilir, ancak sadece kısa bir süre için.
Süpernovaların Önemi
Hidrojen, helyum ve lityum dışındaki tüm kimyasal elementler yıldızlarda yaratıldı. Bu kimyasal elementler, süpernova patlamaları nedeniyle güneş sistemimizde ve Dünya’da bulunur. Hepimizin yıldız tozundan oluştuğunu söylediklerinde insanların kastettikleri budur.
Özet
- Büyük bir yıldızın kaynaşacak başka elementi kalmadığında, bir süpernova olarak patlar.
- Bir süpernovada lityumdan daha ağır kimyasal elementler oluşur.
- Bir süpernova patlaması, elementleri yakındaki uzaya yayar. Bu, elementlerimizin çoğunun kaynağıdır.
