T Harfi nedir? T Harfinin özellikleri, T harfinin tarihçesi, T harfi ile ilgili bilgi.
T, t Harfi; T, t, Türk alfabesinin 24. harfi; sedasız konsonant (sedalı karşılığı d), diş sesi, değinim derecesi tam, patlayıcı ünsüz (süreksiz); bir başka deyişle “katı, patlamalı”, “Sesbilim bakımından dişeti ünsüzlerinin titreşimsiz diş ünsüzü”.
Eski alfabedeki iki sesi birden karşılar: Dördüncü harf olan te (Ebced hesabında ilki 400, ikincisi 9 sayı karşılığı sayılırdı; günümüzde geçersiz kalmış yöntem). Türkçenin ses yapısına uygun harflerden biri olan t, Göktürk Yazıtlarında iki ayrı imle gösterilmiştir. Sogd kökenli Uygur alfabesinde teke indirgenen ses, Türk alfabesinde yalnızca bir harfle gösterilir.
T sesi (ve harfi) dilimizin sözcüklerinin her yerinde rahatlıkla yer alır.
Taban, tabanvay, tatmak, tadım, takanak, tanık, tıkır, tıkır (onomatope: yansıma, ses taklidi), tan, tanıt… vb (yine de sözcüklerin t ile başlayanlarının çoğunluğu yabancı kökenli özellikler taşır). Sözcük ortasında ve sonunda t’nin yer alması, söyleniş rahatlığı bakımından her zaman olanaklıdır. Bu arada yabancı kökenli sözcüklerden de ile başlayan bir çoğu da Türkçeye t’li olarak yerleşmiştir: Dâne: tane, debbağ: tabak, derzi: terzi vb gibi. Bunun tersi de geçerli bir kullanım yoludur. İki ünlü arasında kalan t’ler birçok durumda d’ye dönüşebildiği gibi (yutum: yudum), varlığını koruduğu durumlar da az değildir (kötürüm…).
Buna karşılık sözcüklerin en sonundaki d’lerin t’ye dönüşmesi, hemen kesin kurala dönüşecek biçimde genelleşmektedir. Muhammed: Muhammet, Mehmet; Cahid, Cahit, şâhid: şahit (Türkçesi tanık). T sesi, eylem kök ya da gövdelerinden ad kurmaya yarayan eklerin başında gelir: Ağıt, anıt, binit, boyut, dikit, geçit, içit, kesit, kanıt, öğüt, taşıt, yakıt… ünlü ile biten gövdelere getirilince ettirgen çatı kurar: Ağlatmak, oynatmak… Katmerleştirebilir.
