Türkiye’nin dağları ile ilgili olarak genel özelliklerin yer aldığı yazımız. Türkiye’nin dağlarının özellikleri ile ilgili bilgiler.
1. OROJENİK HAREKETLERLE MEYDANA GELEN DAĞLAR
Yurdumuzdaki dağların büyük bir bölümü, orojenik hareketler sonucu oluşmuş kıvrımlı ve kırık yapılı dağlardır.
Kuzey Anadolu Dağlan ile Toroslar, Alp-Himalaya kıvrım sisteminin birer bölümüdür. İç Batı, İç ve Doğu Anadolu’da orojenik hareketlerle oluşmuş ikinci derecede çeşitli dağ sıraları bulunmaktadır.
Batı Anadolu’da daha çok kırıklı yapılar yaygındır. Burada kuzeyden güneye doğru birkaç sıra halinde uzanan sıradağlar birer horsttur. Bu dag sıraları arasındaki çöküntü alanları (grabenler) alüvyonların birikmesiyle birer verimli ova haline gelmiştir.
2. VOLKANİK DAĞLAR
Yurdumuzdaki volkanik olaylar 3. zamanın ortalarında başlamış, asıl etkin safhasını 4. zamanın başlarında yaşamıştır.
Türkiye’nin önemli volkanik alanları Doğu ve İç Anadolu’da toplanmıştır.
Doğu Anadolu’da, kuzeydogu-güneybatı doğrultulu bir hat boyunca meydana gelen volkanik faaliyetler, çok geniş bir alanı etkilemiştir.
Birçok efsaneyede konu olan Ağrı Dağı, sadece Doğu Anadolu’nun değil, Türkiye’nin en yüksek doruğuna sahiptir. (5137 metre).
Ağrı dağlarıyla başlayan kuzeydogu-güneybatı doğrultulu volkanlar dizisinin ikinci sırasında Tendürek yer alır.
Tendürek ile Süphan arasında Aladağ volkan konisi yer alır. Van Gölü’nün kuzeyindeki bu volkanik kütle, karmaşık yapıda olmayan bir volkan konisidir.
Van Gölü’nün kuzeybatısında yer alan Süphan dağı volkanik kütlesi, aynı zamanda yurdumuzun üçüncü yüksek doruğudur.
Doğu Anadolu’daki volkanlar dizisinin güneybatı ucunda Nemrut yer alır. Çeşitli dönemlerdeki püskürmelerle şimdiki şeklini almış olan bu volkanik kütle, geniş bir kalderaya sahiptir.
İç Anadolu’da da volkanlar kuzey-doğu-güneybatı doğrultulu bir hat boyunca uzanır.
Erciyes volkanik kütlesi, İç Anadolu’nun en yüksek doruğudur (3917 metre). Bu volkanik kütle, bir ana koni ile çok sayıdaki yan konilerden oluşmuştur.
Peribacalarının oluşumunu sağlayan Ürgüp-Göreme çevresindeki tüfler, Erciyes’in volkanik etkinliğinin bir ürünüdür.
İç Anadolu’nun genç volkanlarından biri de, Konya bölümünde yer alan Hasan dağıdır. Konya-Eregii kapalı havzasını doğudan sınırlayan volkanik kütleler içinde en geniş yeri Melendiz dağı kaplar. Büyük ölçüde aşınmış olan bu volkanik koni, at nalı biçimli bir kalderaya dönüşmüştür.
Konya bölümünün diğer bir genç volkanik kütlesi de Karacadağ’dır. Aynı bölümde yer alan volkanik kütlelerden Karadağ, gerçekte üç ayrı koninin kaynaşmasıyla oluşmuştur.
Batı Anadolu’da volkanizma daha çok Kula ve Menemen çevresinde etkili olmuştur. Kula çevresindeki volkanik arazide sayısı 70’i bulan irili ufaklı genç volkan konisi bulunmaktadır.
Güneydoğu Anadolu’nun tek volkanik kütlesi Karacadağ’dır. Oldukça yayvan olan bu kütlenin yükseltisi 2 bin metreyi ancak bulur.
