Türkiye’de ilk sinema salonları ne zaman açıldı? Türkiye’ye sinemanın gelişi, ilk sinema salonlarının açılışı hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
TÜRKİYE’DE İLK SİNEMA
Sinema Türkiye’ye, Lumiere kardeşlerin Paris’teki Grand Cafe’de 28 Aralık 1895’te halka yaptıkları ilk genel gösterilerden iki yıl sonra girdi (1897). İstanbul’un tanınmış fotoğrafçılarından Vafiadis, sinema adı verilen yeni buluşun Türkiye’de tanınması için Lumiere kardeşlere başvurarak “sinematograf” aygıtından almak istedi (1896),ancak o yıllarda sinematograf aygıtının çok az sayıda üretilmesi dolayısıyla bu isteğini gerçekleştiremedi. Kısa bir süre sonra aygıt yapımının çoğalmasıyla birlikte, Lumiere kardeşlere bağlı kameramanlar dünyanın her yanına dağılarak, kısa belgesel filmler çekmeye başladılar. Bu kameramanlardan Alexandre Promio, Türkiye’de, ilk kez film çeken kişi oldu.
Gene aynı ekipten Felix Mesguich, Francis Doublier, Charles Moisson, 1896-1899 yılları arasında Türkiye’ye gelerek film çekme işini sürdürdüler. Türkiye’deki ilk film gösterisiyse 1896’nın sonlarında Osmanlı sarayının ileri gelenlerine yapıldı. Yalnızca karagöz, ortaoyunu gibi bir gösteri olarak düzenlenen bu ilk gösterimin, halkın önünde yinelenerek Türk toplumunun yaşamına girmesiyse bir yıl sonra gerçekleşti. Romanya uyruklu bir Polonya Yahudisi olan Sigmund Weinberg, Pathe’nin Türkiye temsilciliğini alarak Galatasaray’daki Sponeck birahanesinde halka açık ilk gösteriyi yaptı (1897). Weinberg’ in bu ilk gösterisini bir yıl sonra Cambon adlı bir Fransızın yaptığı gösteriler izledi. Kısa sürede halkın beğenisini kazanan sinema, gösterim yerlerinin artmasıyla yaygınlık kazanmaya başladı. Weinberg, önce Concordia’ da,daha sonra Fevziye Kıraathanesi’nde gösterilerini sürdürdü. 1900 yıllarında eski Halep Çarşısı içinde bulunan Odeon Tiyatrosu’nda da sinema gösterileri yapılmaya başlandı.
Kaynak: pixabay.com
YERLEŞİK SİNEMA SALONLARININ AÇILMASI
Çeşitli salonlarda yapılan ilk gösterilere karşın, yerleşik sinema salonlarının açılması değişik nedenlerden ötürü gecikti. Bu nedenlerin başında, her yeniliğe engel olan Abdülhamit II ortaoyunu‘ nun baskıcı yönetimi ve sinemanın “gâvur icadı” sayılarak halk tarafından yadırganması geliyordu. İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra, her alanda göze çarpan kıpırdanma, sinema alanında da kendini gösterdi. Türkiye’de sinemanın tanınmasında ve yaygınlaşmasında büyük katkıları olan Weinberg, Tepebaşı’nda sonradan Şehir Tiyatrosu’nun eski komedi bölümü olan yerde, Pathe Sineması’ nı açarak, Türkiye’de ilk yerleşik ve sürekli film gösteren sinema salonunu kurdu (1908). Bu salonu 1912’de İzmir’de Kardon’da açılan sinemayla, 1914’te İstanbul’da Beyoğlu’ndaki Palas, Taksim meydanındaki Majik sinemaları izledi. Aynı yıllarda, sinema işletmeciliğinin kazançlı bir iş olduğunu gören Türk girişimcilerinden Murat ve Cevat (Boyer) Bey’ler Milli Sinema’yı (19l4), Şakir ve Kemal Seden kardeşler Ali Efendi Sineması’yla Kemal Bey Sineması’nı, daha sonraki yıllardaysa İpekçi kardeşler Elektra (1920) ve Elhamra (1922) sinemalarını açtılar.
