Ameliyat sırasında ve sonrasında kan pıhtılaşması neden olur, nasıl önlenebilir? Kan pıhtılarının türleri, riskleri ve tedavisi hakkında bilgi.
Ameliyat Sırasında ve Sonrasında Kan Pıhtıları
Kan pıhtıları, cerrahi hastaların işlem sırasında ve sonrasında deneyimleyebilecekleri ciddi bir komplikasyondur. Bacakta oluşan bir kan pıhtısı ciddi bir durum olmakla birlikte, kan pıhtıları beyne (embolik / iskemik inme) veya akciğerlere (pulmoner embolizm) geçtiğinde yaşamı tehdit eden durumlar haline gelebilir. Bu komplikasyonlar çok ciddidir ve vücutta veya beyinde neden olduğu hasarı en aza indirmek için hızlı bir şekilde tedavi edilmelidir.
Ameliyat sonrası kan pıhtılaşması nedenleri nelerdir?
Bir pıhtının oluşma riski, ameliyat sırasında veya ameliyattan sonra daha fazladır. Bunun birden fazla nedeni vardır, ancak en büyük bir neden hastanın uzun bir süre ameliyat masasında, hareketsiz yatmasıdır. Bu hareketsizlik kanın pıhtılaşmasını kolaylaştırır, çünkü kan vücudunuzda normalde olduğu gibi hızlı ve güçlü hareket edemez.
Bazı insanlar ameliyat olduktan sonra inaktiftir (hareketsizdir), çünkü acı çekerler, çok hastadırlar ya da yürüyemezler. Bu hastalar için, ameliyattan sonra pıhtı oluşma riski artar çünkü hareketsizlikleri devam etmektedir.
Yapılan ameliyatın tipi de, ameliyattan sonra kan pıhtılaşması riskini artırabilir. Ameliyatınız arterlerinizin veya damarlarınızın kesilmesini veya onarılmasını gerektiriyorsa, kan pıhtılaşması riski daha yüksektir çünkü vücudunuz, pıhtı oluşturarak kanamayı durdurmaya çalışır. Kalbinizin durduğu, tipik olarak kalp bypass ameliyatı ameliyatı geçiriyorsanız, kan pıhtısı riskiniz de artar. Kişisel tıbbi ve sosyal geçmişiniz de ameliyattan sonra pıhtı oluşumunu etkileyebilir. Örneğin, bir sigara içicisi iseniz, ameliyat olmaksızın bile, ortalama bir bireyden daha fazla kan pıhtılaşması riski vardır.
Ameliyattan Sonra Kan Pıhtıları İçin Risk Faktörleri
- Atriyal Fibrilasyon: Düzensiz kalp atışı olan hastalarda kan pıhtılaşması riski yüksektir.
- Hamilelik: Vücut, doğuma hazırlığında kan pıhtılaşmasını hızlandırdığı için kan pıhtıları artar.
- Kanser: Bazı kanser türleri kan pıhtılarını daha kolay hale getirir.
- Geçmişte kan pıhtısı öyküsü: Geçmişte bir kan pıhtılaşması yaşadıysanız, gelecekte bir tane olma olasılığınız daha yüksektir.
- Aile öyküsü: Eğer ailenizde kan pıhtıları olan birden fazla insan varsa, pıhtıları ortalama insandan daha kolay bir şekilde oluşturma eğiliminiz olabilir.
- Hormon Replasman Tedavisi (HRT): HRT’nin bilinen bir yan etkisi kan pıhtıları oluşturma riskinin arttırmasıdır.
- Sigara içmek: Sigarayı bırakmak, ameliyattan sonra veya normal hayatınız boyunca kan pıhtıları oluşturma riskinizi azaltacaktır.
- Şişmanlık
- Uzamış Hareketsizlik: Bu, anestezi altında kalınan süreye ek olarak, normal aktivitelere geri dönmesi süresini içerir.
- Kalp Kapakçığı Sorunları: Yedek kalp kapakçığı veya kalp kapakçık problemi olan kişilerde, daha sonra akciğerlere veya beyine gidebilen pıhtı oluşturma riski daha yüksektir.
- Dehidratasyon: Su kanın büyük bir bileşenidir ve yeterli olmadığı zaman kan daha kolay pıhtılaşabilir. Ameliyattan sonra yeterli su içmek pıhtıların oluşmasını engelleyebilir.
- Genetik: Eğer yakın aileniz pıhtılaşmaya eğilimliyse, siz de olabilirsiniz.
Ameliyattan Sonra Kan Pıhtılaşmasını Önleme
Ameliyat sonrasında kalkmak ve hareket etmek kan pıhtılaşmasını önlemenin en iyi yollarından biridir. Bol miktarda su içerek pıhtı oluşması riskinizi azaltabilir. Ayrıca bir kan pıhtısının belirtilerini de bilmelisiniz. Bu basit önlemlere ek olarak, doktorunuz pıhtıların oluşmasını önlemek için ilaç da reçete edebilir. Her zaman olduğu gibi, önleme tedaviden daha iyidir.
Kan pıhtısı Tedavisi
Kan pıhtıları için tedavi, kan pıhtılarının konumuna bağlıdır. Coumadin gibi ilaçlar, vücudun pıhtıyı uzaklaştırmasına yardımcı olmak için verilir. Heparin, ek pıhtıların oluşumunda veya pıhtıların büyümesini önlemek için de verilebilir.
Beyni besleyen kan damarlarına giden bir pıhtı, embolik inme olarak da bilinen iskemik stroklara neden olabilir. Bu inme tipi, damarı tıkayarak dokuyu oksijenden mahrum bırakır ve hasara neden olur. Bu inme tipi, kan pıhtılarını çözmede yardımcı olan TPA adı verilen bir ilaç ile tedavi edilir. TPA kullanılamazsa veya etkili değilse doktorlar pıhtıyı cerrahi olarak çıkarmayı deneyebilir. Bu prosedür, kasıkta küçük bir insizyon yoluyla küçük bir aleti kan akışına sokarak yapılır. Bu cihazla pıhtı vücutta çıkarılır. Pıhtı giderildikten sonra, kan yine oksijenden yoksun beyin dokularına akabilir ve hasta beynin bu alanının bazı işlevlerini geri kazanabilir.
Bacaklarda oluşan pıhtılara derin ven trombozu (DVT) denir ve ameliyattan sonra en sık görülen kan pıhtısı türüdür. Genellikle bacaklarda kalırlar, ancak serbest kalabilirler ve kan akışında hareket etmeye başlarlar. Pıhtılar bacaklardan akciğerlere geçebilir ve pulmoner embolizm olarak adlandırılan hayatı tehdit eden bir duruma neden olabilir. Pulmoner embolizm tedavi edilebilse de, bu tip kan pıhtısı ile ilişkili yüksek bir ölüm oranı vardır.
Tipik olarak, bacaklardaki pıhtılar ilaçla tedavi edilir, ancak akciğerlere giden pıhtılaşma riskinin yüksek olduğu durumlarda, vena kava inferior filtresi adı verilen bir cihaz yerleştirilebilir. Bu cihaz küçük bir sepet gibi davranır, pıhtıları ciğerlere ulaşıp hasara neden olmadan önce yakalar. Filtre geçici veya kalıcı olarak yerleştirilebilir. Ameliyattan sonra kan pıhtıları çok ciddi bir komplikasyon olabilir. Açıklanamayan bir ağrı veya ameliyat sonrası ağrıda ciddi bir artış yaşarsanız, özellikle de bacaklarda kan pıhtısı ile ilgili bir sorun olabilir. Bu belirtileri dikkate alarak doktorunuza başvurunuz.
