Aruz Ölçüsü nedir? Aruz ölçüsünün özellikleri nelerdir? Aruz ölçüsünün tarihçesi, aruz ölçüsü ile yazan sanatçılar hakkında bilgi.
Aruz Ölçüsü Nedir?
Aruz Ölçüsü; Arapların icadıdır. Onlardan Acemlere geçmiştir. Acemler aruz ölçüsünün bazı kalıplarını kendi dillerinin özel yapısına uydurmuşlar, böylece bir Acem aruzu meydana getirmişlerdir. Daha sonra, Acem edebiyatıyla sıkı ilişki kuran Türk şairleri de aruzu, Acemlerden aldılar. Fakat Türk şairleri, aruzu Türk zevkine göre işlediler ve böylece bir Türk aruzu meydana getirdiler.
Aruz, Türk edebiyatında o derece köklendi ki, Yunus Emre, Âşık Garip, Gevheri, Emrah, Dertli ve Seyrani gibi birçok ünlü halk şairlerimiz bile bu ölçüyle şiirler yazdılar.
Kalıplar
Araplar Faale sözcüğünden (kelimesinden) fâ’lün, feûlün, fâilün, fâilâtün, müstef’ilün, mefâilün, müstef’ilâtün gibi birtakım kalıplar çıkarmışlardır. Bu kalıpların herbirine tef’ile diyorlar. Bu tef’ileler düzenine göre aruzda on dokuz bahr vardır. Her bahr, tekrar parçalara bölünerek evzan-ı fer’iye denen ölçüleri meydana getirir.
Fâilâtün kalıbıyla yapılan fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün veznine remel bahri denir. Sadece bu bahrden yirmi iki ölçü çıkarılır.
Görülüyor ki aruzun kuramsal (nazarî) yönüyle uğraşmakta hiç bir fayda yoktur.
Bütün Türk edebiyatında kullanılan aruz bahrlerinin sayısı ortalama olarak altıdır. Daha fazlasını Şeyh Galip kullanmıştır ki o da dokuzu geçmemiştir. Şairlerimizin asırlar boyunca kullandıkları bu ölçülere canlı ölçü diyoruz.
