Asıltı neye denir? Çözeltilerdeki asıltılar, asıltıların özellikleri, çeşitleri, kullanım alanları nelerdir? Asıltılar ile ilgili bilgi.
Asıltı Nedir, Asıltı Çeşitleri
Asıltı; Bir çözücüde bulunan boyutları 10-7 cm ile 10-5 cm arasında değişen taneciklerdir. Bunlar, içinde bulundukları çözücüyle çözücü (dış evre) içinde dağılmış olan taneciklerin (iç evre) inceliğine bağlı bir sistem oluştururlar. Dış ve iç evre katı, sıvı ya da gaz olarak bulunabilir. Gerçek çözeltilere ışık demeti yollandığında ışığın çözelti içinden hiç yansımadan tümüyle geçtiği gözlenir. Sözü geçen sistemlerde ise Faraday-Tyndall olayı denilen ışık yansımasına rastlanır. Bu olaydan yola çıkılarak ultramikroskoplar bulunmuştur. Tanecikleri asıltıların boyutlarına indirgemek için asıltı değirmenlerinden, metallerin elektrik akımı ya da sesötesiyle parçalanmasından yararlanılır. Başka bir yöntem olan yoğunlaştırma yöntemi ise çok seyreltik çözeltilerde güç çözünen bir tuz oluşturmak ya da koruyucu asıltı aracılığıyla taneciklerin fazla büyümesini önlemeye dayanır. Koruyucu asıltı olarak jelatin benzeri proteinlerden yararlanılabilir.
Çözücü molekülleri bir çözücüdeki asıltı taneciklerine sürekli etki eder. Bu etkiyle tanecikler “Brown hareketleri” adı verilen zigzag hareketler yaparlar.
Asıltılar: Hidrofil (su – sever asıltılar) hidrofob (su – sevmez asıltılar) olmak üzere iki genel sınıfta toplanır. Su – sever asıltılara “gel”, su – sevmezlere “sol” adı da verilir. Su – sevmez asıltılar, genellikle çözünür olmayan ancak çözücü içinde özel yöntemlerle dağıtılabilen maddelerdir. Çözücü içine batırılan iki metal elektrot arasında ark oluşturmaya dayanan Breding arkı yöntemi metal sol hazırlamada yararlanılan en yaygın yöntemlerdendir. Sol oluşturan maddeler arasmda gümüş halojenürler, metal sülfürler ve metal hidroksitler de yer alır. Jelatin, nişasta, kauçuk çözeltilerinin örnek verilebileceği su – sever asıltılar ise çözünür maddelerdir. Bunlardan birçok -C=0 ve -N -H polar kümelere sahip bir protein olan jelatin suda hidrojen köprüleri oluşturarak çözünür. Asıltılarda net elektrik yükleri bulunduğundan tanecikler elektrik alanlarına göç ederek elektroforez adı verilen olaya yol açarlar. Asıltı taneciklerinin yüklerini gidermek için çözeltiye bir elektrolit katılır. Taneciklerle iyonlar birbirlerine çekilerek çökerler. Pozitif solleri, klorür, sülfat gibi negatip iyonlarla, negatif solleri de potasyum , magnezyum , alüminyum iyonları gibi pozitif iyonlarla çöktürmek olasıdır.
Gelleri genellikle molekülleri uzun iplik biçimine sahip bileşikler oluşturur. Su – sever olduklarından su moleküllerini iplikçiklerin arasına hapsederler. Bu tür asıltıların çözeltileri yapışkanlık özelliği gösterdiğinden zamk ve tutkal yapımında kullanılır. Merhem, pomat ve kremler de asıltı çözeltilerinden hazırlanır. Ayrıca sabun ve deterjanlar da asıltı çözeltileri biçimindeki elektrolitlerdir.
