Biyolojide yaşama birliği nedir, ne anlama gelir? Yaşama birliğinin yapısı nasıl olur, özellikleri nelerdir, Yaşama birliği hakkında bilgi.
Yaşama Birliği Nedir? Hakkında Bilgi
Günümüz ekolojisinin önemle üzerinde durduğu komüniteler ve ekosistemler, biyosferdeki yaşama birliklerini oluşturur.
Her hangi bir tabiat parçasında, karşılıklı ilişkiler içinde yaşayan çeşitli bitki ve hayvan türlerinin hepsi komüniteyi meydana getirir. Başka bir anlamda, bir komünite belli alanda yaşayan populasyonlar topluluğudur. Daha büyük bir yaşama birliği ise ekosistemdir. Ekosistem belli bir alanda bulunan canlıları ve fiziki çevreyi içine alır. Biyosferde kara ve su yaşama birlikleri olmak üzere başlıca iki tip yaşama birliği vardır. Ormanlar, çayırlar, stepler, tundralar, çöller ve mağaralarda bulunan organizmalar kara yaşama birliklerini meydana getirirler. Deniz, göl, havuz, ırmak, bataklık ve pınarlarda yaşayan organizmalar ise sudaki yaşama birliklerini teşkil ederler.
Komünite
Komünitelerin çok sayıda bitki ve hayvan türünü kapsadığı belirtilmişti. Komünite içinde bazı türler, gerek sayılan, gerekse faaliyetleri sebebiyle daha fazla göze çarparlar. İşte komünitedeki böyle türlere baskın türler denir. Daha kısa bir ifadeyle, baskın tür komünitenin en belirgin organizmasıdır. Genel olarak kara komünitelerinde bitkiler baskındır. Bitkiler kara ekosistemlerinde ilk göze batan canlılar olup, birçok hayvan türüne barınak teşkil ederler. Meselâ bir orman komünitesinde ağaç baskındır. Ormandaki ağaçlar, ışık şiddetinin orman tabanına doğru giderek azalmasına, nem oranının yükselmesine sebep olur.
Rüzgârın hızını azaltır. Topraktaki su ve minerallerin önemli kısmını kullanır;hayvanlara besin ve barınacak yer sağlar. Bazen, ormanda bir veya iki bitki türü bütün ormanın dış görünüşünü etkileyebilir. İşte bu baskın tür,genellikle ormanda bir veya iki ağaç türü ile belirtilir. Ülkemizdeki sedir ormanı, ladin ormanı, sarı çam ormanı bunlardandır. Bazı ormanlarda baskın ağaç türünü belirlemek ve yaşama birliğini adlandırmak oldukça güçleşir. Meselâ İstanbulun Belgrad ormanlarında meşe, kayın, gürgen, kestane ağaçları aynı oranda ve baskınlıktadır.
Su ekosistemlerinde ise, belirgin bir baskın türe rastlanamaz.
Bir ekosistemde yaşayan populasyonlar birbiri ile etkileşim içindedir.
Bir komünitede, canlı ve cansız çevre şartlarının etkisiyle baskın olan organizmanın yerini zamanla başka bir organizma alabilir. Bu olaya “süksesyon” denir, bazı volkan faaliyetleri, yer sarsıntıları, arazi kaymaları, şiddetli erozyonlar, orman yangınları, su baskınları, kuraklık, buzul istilâsı gibi afetler, belli bir alandaki canlıların tamamını veya sadece baskın türleri ortadan kaldırabilir. Bazı zararlı böcek ve hastalıkların bir bölgeye girmesi halinde de komünitenin yapısı değişikliğe uğrayabilir.
Mikroklima
Orman gibi bazı yaşama birliklerinde topraktan ağacın tepesine kadar olan her katta özel bir iklim şartı göze çarpar. Buna “mikroklima” denir. Hem bu mikroklima, hem de her katın bitki örtüsü, bu özel şartlara uyan hayvanlar için iyi bir çevre oluşturur. Hattâ iyi bir gözlemci, ormanlık bir alanın her noktasının hayvanlar tarafından doldurulduğunu görebilir. Meselâ bir ormanın toprak altı katını incelediğimizde, burada bitki kökleri, humus, sayılamayacak kadar çok bakteri’ ve mantarlar ile birçok böcek ve kör fare gibi organizmalara rastlanır. Toprağın üst katında ise yosunlar, şapkalı mantarlar, böcekler, solucanlar, birçok mikroskobik canlı ve omurgalı hayvanlar bulunur. Ormanın yüksek katlarında ise yaprak yiyen böcekler, kuşlar ve ağaçta yaşayan bazı memeliler görülür. Bazı kuşlar ormanın fundalık katında, bazıları daha yüksek ağaççıklar katında, bir kısmı da ağaçların tepesinde veya gövdesinde yuva yapar ve yaşarlar. Bütün bu organizmalar hem içinde yaşadıkları çevreyi, hem de canlı tabiatı etkilerler. Birbirlerine de daima ihtiyaçları vardır.
