Elektrik nedir, ne işe yarar? Elektrik nerelerde kullanılır, özellikleri nelerdir? Elektrik hakkında bilgi.
Elektrik; maddenin elektron, pozitron, proton gibi parçacıklarının hareketleriyle ortaya çıkan enerji türüdür. Elektrik yükü ya da elektrik miktarı maddenin temel özelliklerinden biridir. Pozitif (+) ve negatif (-) olmak üzere iki cins elektrik yükü vardır. Atomun yapısında elektrik bulunduğu için doğada var olan her şeyde de elektrik vardır. Ancak elektriksel güçler arasında denge bulunduğu sürece elektrik bir belirti vermez. Denge bozulup gerilim ortaya çıkınca elektriksel belirtiler de ortaya çıkar.
Elektriğin endüstride uygulanması, ilk kez 1837’de Thomas Davenport’un (1802-1851) geliştirdiği elektrik motorlarıyla başladı. İlk motoru, sabit, dikey bir kalıcı U mıknatısı ve U biçiminde bir elektromanyetik mıknatıs taşıyan yatay bir şafttan oluşuyordu. Daha sonra, kalıcı U mıknatıs yerine elektromıknatıs kullanarak dakikada 450 devirli bir motor yaptı. 1840’ta Samuel F. B. Morse (1791-1872) telgrafı bularak elektriğin haberleşme alanında kullanılmasını sağladı. Kısa sürede tüm dünyaya yayılan bu buluş, 1850′ de İngilterelim Dover ve Fransa’nın Calais kentleri arasına telgraf teli çekilmesiyle yeni bir boyut kazandı. 1857’de Berlinli Werner von Siemens, alternatf akım üretmeyi başardı. Aynı yıl elektrik enerjisiyle alışan ilk lokomotif, Washington-Baltimore arasında deneme yolculuğu yaptı. 1875’te Alexander Graham Bell (1874-1922) telefonu buldu. Aynı yıl Edward Weston (1850-1936) ilk kez elektrik ark fırınlarının endüstride uygulanabileceğini ortaya koydu. 1879’da California Electric Ligiht Company adlı şirket ilk kez halka satmak amacıyla elektrik üretim ve dağıtımına başladı. Kasım 1879’da Thomas Alva Edison (1847-1931) ilk elektrik lambasının patentini aldı. Bu ilk ampul, havası alınmış bir tüp içinde bulunan platin bir telden oluşuyordu. 1882’de Edison, günümüzde kullanılan trifaze dağıtım şebekesini buldu. 1885-1890 arasında alternatif akımın üretimi ve kullanımı konularında önemli gelişmeler elde edildi. 1886’da William Stanley ilk ticari alternatif akımla aydınlatma şebekesini kurarak alternatif akımın yararlarını somut bir biçimde ortaya koydu. 1888’de Westinghouse Electric Company firmasından Nikola Tesla (1856-1943) dönen manyetik alan ilkesini açıklayınca firma, bu yeni ilkeye dayanarak bir seri endüksiyon motorunun yapımına başladı. Aynı şirket 1895’te Niagara Şelalesi’nde ilk yüksek kapasiteli hidroelektrik sistemi gerçekleştirdi. 5.000 buhar beygiri gücünde, 2 fazlı 200 volt gerilim üreten bu sistem 1924’e kadar çalıştı. 1895’te Gugliemo Marconi (1874-1937), telsiz telgraf üzerinde çalışmalara başladı. 1897’de bir mil uzaklığa kadar tel kullanmaksızın sinyal göndermeyi başardı. 1901’de ise Marconi Atlas Okyanusu’nu geçen ilk sinyalini yolladı. 1920′ de, Pittsbourg’da KDKA İstasyonu, ilk radyo programının yayınını başlattı. 1924’te Rus kökenli Vladimir K. Zworykin, Westinghouse Şirketi’in araştırma laboratuvarlarında ilk televizyon sistemini geliştirdi. 1928’de WGY radyo istasyonu ilk televizyon yayınını gerçekleştirdi. Elektriğin iletişim alanındaki uygulamaları yepyeni bir alanın, elektroniğin doğmasıyla sonuçlandı. Elektronların boşlukta, gazların ve yarı iletkenlerin içindeki hareketlerini inceleyen bu bilim dalının uygulamaları her geçen gün artarak elektronik endüstrisini oluşturdu.
Günümüzde elektrik enerjisi büyük ölçüde kömür ve petrol kullanarak termik santrallerden elde edilir. Bunu doğal gaz santralları, nükleer santrallar ve su kaynağına dayanan hidroelektrik santralları izler. Özellikle gelişmiş ülkeler daha ucuz ve bol elektrik enerjisi için teknik olanaklarını kullanarak gittikçe yeni enerji kaynakları ve bol elektrik üretimi elde ederler. Gelişmekte olan ülkeler ise kalkınmaları için gerekli bu önemli gereksinimlerini çok kez pahalı yatırımlarla ancak dikkatle gerçekleştirmeye çalıştıkları santrallarla sağlarlar.
