Haciz nedir? Nasıl yapılır? Haciz işlemleri, taşınır ve taşınmaz malların haczedilmesi, izlenen prosedür hakkında detaylı bilgi.
Haciz Nedir? Nasıl Yapılır?
“Haciz, kesinleşmiş bir icra takibinin konusu olan belli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için, bu yolda talepte bulunan alacaklı lehine, söz konusu alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal ve haklara, icra dairesi tarafından el konulmasıdır”81 Bu tanım ödeme emrinin kesinleşmesinden sonraki aşamada söz konusu olan kesin haczi tanımlamaktadır.
Ödeme emrinin kesinleşmesinden sonra haciz safhasına geçilir. Ancak borçlunun mallarının haczedilmesi için alacaklının “haciz talebi”nde bulunması gerekir. Yani icra dairesi alacaklının talebi olmaksızın kendiliğinden haciz yapamaz. Alacaklı yazılı ya da sözlü olarak, haciz giderlerini de peşin ödeyerek icra dairesine haciz talebinde bulunur. Alacaklının haciz talebinde bulunabilmesi için ödeme emrinin kesinleşmiş olması gerektiği unutulmamalıdır.
Alacaklı ödeme emrinin kesinleşmesinden itibaren en geç 1 yıl içinde haciz talebinde bulunmalıdır. Bu süre içinde alacaklının haciz talebinde bulunmaması halinde takip dosyası işlemden kaldırılmaktadır; ancak icra takibi düşmemektedir. Alacaklının süresinde haciz talebinde bulunmamasından dolayı takip dosyasının işlemden kaldırılması halinde icra takibine devam olunabilmesi için alacaklının “yenileme talebi”nde bulunması gerekmektedir. Buradaki yenileme talebinin haciz için olduğuna dikkat edilmelidir; yoksa yenileme talebi ile icra takibine yeniden başlanmamaktadır, yalnızca kalınan yerden (haciz) devam edilmektedir.
Haciz Nasıl Yapılır?
> Haciz için, icra takibinin yapıldığı yer icra dairesi yetkilidir. Haczedilecek mallar başka bir yerdeyse yetkili icra dairesi malların bulunduğu bölgedeki icra dairesinden haciz işlemlerini yapmasını isteyebilir (istinabe yoluyla haciz). Resmi sicile kayıtlı malların haczi, takibin yapıldığı icra dairesinin kaydına işletilerek doğrudan doğruya yapılabilmektedir.
> Alacaklının haciz talebinde bulunmasından sonra gün içinde icra dairesi haczi yapmalıdır, icra memuru haczi kendi yapabileceği gibi yardımcı veya katiplerinden birine de yaptırabilir. Borçlu haciz sırasında malın bulunduğu yerde bulunmaz ve hemen bulunması mümkün olmazsa haciz gıyabında (yokluğunda) yapılır. İcra dairesi görevlilerinin haciz esnasında, gerekli olursa, zor kullanma yetkileri vardır. Ayrıca icra müdürünün yazılı başvurusu üzerine zabıta memurları hacze yardım etmek ve emirleri ifa etmekle yükümlüdür ki bu durum köylerde muhtarlar için de geçerlidir.
> Haciz bir icra takip işlemidir. Hatırlanacağı üzere resmi tatillerde ve geceleri icra takip işlemi yapılmaz. Ancak “resmi tatillerde haciz işlemi yapılabilir”. Gece haciz yapılamaz; ancak gece çalışan yerlerde, borçlunun mal kaçırma ihtimali olan hallerde geceleri de haciz yapılabilir.
> Haciz yapan icra memurunca bir haciz tutanağı düzenlenir. Haciz tutanağında alacaklı ve borçlunun isim ve şöhretleri, alacağın miktarı, haczin hangi gün ve saatte yapıldığı, haczedilen mallar belirtilir ve bu tutanak haczi icra eden memur tarafından imzalanır. Borçlunun haczedilebilir bir malı bulunmasa da bu durum haciz tutanağına geçirilir; “borçlunun haczedilebilir malı bulunmadığını belirten haciz tutanağı aciz belgesi hükmündedir.”
> Haciz tutanağının bir örneğinin haciz esnasında bulunmayan alacaklıya veya borçluya tebliğ edilmesi kanunen zorunlu değildir. Ancak haciz sırasında borçlu veya alacaklının ya da bunları kanunen temsil eden birisinin bulunmadığı hallerde 3 gün içinde alacaklı veya borçluya incelenmesi için bir davet kağıdı gönderilir. Bu davet kağıdına 103 davetiyesi (103 ihbarnamesi) denir.
